Impuls – 2007
Vaak zijn trainingen om werklozen of schoolverlaters te activeren eenrichtingsverkeer. De trainer doceert vaardigheden en strategieën. De deelnemers voeren uit en worden beoordeeld op de wijze waarop zij dat doen. De JOBS-training werkt anders. De deelnemers zijn hun eigen informatiebron en brengen elkaar verder. De trainer ondersteunt hen. De resultaten zijn veelbelovend. “De training helpt je achter je kracht te komen,” zegt een deelnemer uit Utrecht. Hij werkt nu in de zorg.
In oktober 2006 begon gemeente Utrecht met een Work First-project. Mensen van 27 jaar en ouder die zich inschrijven voor werk en een Wwb-uitkering krijgen een tijdelijk dienstverband bij projectorganisatie Apprenti. Zij doen werkervaring op bij de Utrechtse sociale werkvoorziening en ontvangen een salaris ter hoogte van een bijstandsuitkering. Werkcoaches begeleiden de reïntegratiekandidaten in groepen naar een van de volgende stappen: een opleiding of reguliere baan, gesubsidieerd werk, een reïntegratietraject met uitkering of verlenging van het tijdelijke contract. Doel van het project, dat in Utrecht Werk loont heet, is de instroom in de bijstand beperken en cliënten van het CWI duurzaam activeren richting werk.
De deelnemers aan Werk loont hebben zeer uiteenlopende achtergronden. Daarom is individueel maatwerk gewenst. Als aanvulling op de werkervaring en de begeleiding kocht de gemeentelijke dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid kortdurende JOBS-interventietrainingen in bij RadarOpleidingen. Dat nam de JOBS-training, enthousiast geworden door de aanpak, in zijn pakket op en laat die door gecertificeerde trainers uitvoeren.
Tijdens de training werken groepen van rond de vijftien mensen vijf dagdelen aan het vergroten van het geloof in eigen kunnen en het versterken van hun probleemoplossend vermogen. Zij maken een stappenplan om zich voor te bereiden op het zoeken en vinden van werk. Tijdens de training is ruimte voor een individuele benadering.
Het unieke van de JOBS-methode is dat de deelnemers hun eigen krachtbron vormen en in interactie met elkaar wegen uitstippelen die voor hen het meest kansrijk zijn. De trainer faciliteert dat proces. “Razend moeilijk,” zegt trainer Marivonne de Groot van RadarOpleidingen, “we zijn gewend dat de begeleider de expert is die de cursisten de goede weg wijst. Het uitgangspunt van JOBS is juist dat de benodigde kennis in de groep zelf zit.”
De JOBS-methode is beproefd en bijzonder succesvol gebleken. Hij werkt, ook in Utrecht. We vragen Judith Haring en Erik Helder, respectievelijk coach en deelnemer, naar hun ervaring.
Oppepper
De methode is niet belerend, zegt Judith Haring, die als werkcoach van de gemeente groepen begeleidt gedurende drie maanden. Zij maakt gebruik van elementen uit de JOBS-methode. “Zowel de deelnemers als ik doen een appèl op de aanwezige ervaring. Er is waardering voor wat mensen weten. Zij komen uit de verf en krijgen zelfvertrouwen. Daarmee kunnen zij daadkracht ontwikkelen. Er is aandacht van iedereen voor iedereen. De persoonlijke aandacht ervaren cursisten als cadeau.”
Erik Helder zat in een andere groep als die van Judith Haring, maar kan dat laatste bevestigen. Tijdens de intensieve JOBS-training krijgt iedere deelnemer afzonderlijk aandacht. Toen hij aan de beurt was namen anderen in de groep zijn twijfels aan zichzelf weg en roemden zijn kwaliteiten. De positieve reacties heeft hij als zeer weldadig ervaren. “Je brainstormt samen: waar ben je goed in en wat weerhoudt je te doen wat je het liefste wilt? De beren die ik op de weg zag werden verjaagd. De instelling in de groep was positief. Niet alleen ik, alle deelnemers kregen een oppepper van de training.”
De cursisten verschillen enorm van elkaar, in alle groepen: van analfabeten tot hoog opgeleiden. Toch steken de deelnemers wat van elkaar op. Judith Haring: “Een aantal allochtone cursisten in mijn groep heeft een taalachterstand. Daar staat een hoog niveau van waarden en normen tegenover. Zij geven bijvoorbeeld meer invulling aan respect.” De diversiteit is geen probleem, zegt ook trainer Marivonne de Groot: “Daar maken we juist mooi gebruik van. Mensen geven elkaar nuttige tips.”
Tijdens de training bouwen de deelnemers zelf hun employability op, met persoonlijke accenten. “De drive moet uit henzelf komen,” zegt Judith Haring. “Je hebt met volwassen mensen te maken. Zij weten zelf het beste hoe ze zich kunnen presenteren. Het gaat erom dat in zo’n groep ieders kwaliteit naar boven komt. Wat is jóu manier om een werkgever tegemoet te treden? Daarvoor bestaat niet één manier.”
Uitstroom
Erik Helder, nu 37 jaar, pakte verschillende opleidingen op en had een aantal keer een baan. Even vaak vertrok hij weer. In zijn laatste job werd hij er op een vervelende manier uitgewerkt. Het leidde tot een langdurige persoonlijke crisis en gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. Tijdens de JOBS-training komt al snel bovendrijven wat hij graag wil: in de zorg werken. “Voor mij was het de juiste cursus op het juiste moment. Er móest wat gebeuren, ik zakte steeds dieper weg. Ik verzamelde moed om de telefoon te pakken en vond een kruiwagen. Ik mocht in een zorginstelling laten zien wat ik kon. De leidinggevende had vertrouwen in me, dus lukte het om werk te vinden. Ik begin weliswaar onderop en heb via een flexbureau een basiscontract van slechts vier uur. Maar er is zoveel werk dat ik full time bezig ben. Ik krijg de overuren betaald en kan er van leven.”
Erik was een van de eersten die uitstroomde uit het Utrechtse Work First project, maar zeker niet de enige. Uit de eerste groep van Judith Haring zijn twaalf van de twintig deelnemers aan het werk. Van alle groepen tot nu toe heeft ongeveer 45 % van de deelnemers (regulier) werk gevonden.
Train-de-trainer
De JOBS-training werkt heel goed voor deelnemers die willen, zegt Erik. Hij vindt het jammer dat de training maar vijf dagdelen duurt. Niet zozeer voor hemzelf, hij heeft er genoeg baat bij gehad. Maar anderen uit zijn groep zag hij na een korte opleving weer inzakken. Je moet niet vergeten, zegt hij, hoe negatief mensen over zichzelf denken: ‘ik ben te oud, ik ben allochtoon dus maak geen kans.’ etc.
Marivonne de Groot beaamt dat mensen soms terugvallen. Daarbij spelen vaak persoonlijke problemen of kunnen deelnemers onvoldoende communiceren in het Nederlands. In dat geval komt er in het stappenplan bijvoorbeeld eerst hulpverlening of taalonderwijs te staan en heeft de JOBS-training de functie van diagnose stellen. “We hebben vaker gehoord dat een vervolg op de training gewenst is. RadarOpleidingen is daarom bezig een protocol voor coaches op te stellen. Ook bieden we gemeenten en reïntegratiebedrijven, samen met TNO, een train-de-trainer programma om de methodiek over te dragen. De uitstroomresultaten kunnen nóg beter worden.”