Het woord ‘verbinden’ is wat mij betreft behoorlijk versleten. Zowel gemeenten als welzijnsinstellingen willen verbinden, zowel progressieve als conservatieve politici. Maar gemeenten en welzijnsinstellingen moeten veel bezuinigen; er zal vooralsnog meer worden ont- dan verbonden, vrees ik. En als conservatieven gaan regeren met een gedoogpartij die juist aan maatschappelijk splijten z’n identiteit ontleent, wat betekent ’t dan nog? Ik kan het woord v.e.r.b.i.n.d.e.n niet meer horen voorlopig.
Juist daarom is het zo verfrissend iemand hier eens wat anders over te horen zeggen. De Rotterdamse onderzoeker Joke van der Zwaard sprak op 14 oktober op het congres Welzijn Nieuwe stijl 2010. Lang niet iedereen heeft baat bij een welzijnsproduct als buurtbarbecues, zei ze, die moeten binden en sociale cohesie bevorderen. Integendeel. Voor mensen met bijvoorbeeld psychiatrische problematiek is zo’n georganiseerde ontmoeting teveel gevraagd, net als andere activiteiten die goed nabuurschap stimuleren. Van der Zwaard stelde dat veel kwetsbare mensen meer gediend zijn met ‘vriendelijke afstandelijkheid’. Juist een ‘goede schutting maakt goede buren’, aldus Van der Zwaard. Ze toonde er een foto bij van een schutting met een opening voor eventueel, tot niets verplichtend contact met buren. Ook toevallige contacten zorgen voor verbinding en sociale cohesie, bijvoorbeeld van willekeurige mensen, die samen van de Copy Corner gebruik maken of samen staan te wachten tot de school uitgaat. Het zijn relaties tussen ‘vertrouwde vreemden’, waar geen welzijnswerker aan te pas komt. ‘Er is meer verbondenheid tussen mensen dan je denkt,’ stelde Van der Zwaard.
Ingrepen van buitenaf, of die nu komen van sociaal-cultureel werkers of van politici, zijn vooral nodig als mensen niet op eigen kracht uit hun isolement kunnen komen en ondersteuning of bescherming nodig hebben. Joke van der Zwaard pleitte voor voorzichtige bemoeizorg in plaats van al te kordaat Eropaf!
Met onderzoekers als zij, die zorgen voor nuancerende en nieuwe inzichten, voel ik me eerlijk gezegd wel verbonden.