Terwijl partijen als het CDA en de PvdA zoeken naar hun grote verhaal, schrijven burgers kleine verhalen. Bewoners die coöperatief hun eigen energieleverantiesysteem aanleggen, mensen die zelf groente verbouwen in buurtmoestuintjes en werklozen die zelf, groepsgewijs hun arbeidsre-integratie ter hand nemen. Zij vormen (social media) netwerken, wisselen kennis uit, adviseren, houden ruilbeurzen, lenen kosteloos gereedschap, boeken, dvd’s en cd’s in de buurt uit of ontmoeten elkaar tijdens maandelijkse Open coffees. Het is niet allemaal nieuw. Kleinschaligheid was ook al troef in bijvoorbeeld het handboek voor wereldverbeteraars Praktisch idealisme, uit 2003. Maar de huidige financiële, economische en politieke crises lijken de creativiteit en het sociale vuur wel flink op te stoken. Ontslagen oudere werknemers vinden zichzelf, na een periode van verslagenheid, opnieuw uit als zzp’er of actieve vrijwilliger. Werkloze architecten, ‘overbodig’ geworden vanwege de ingestorte bouwmarkt, voor wie in booming economieën China of Brazilië genoeg werk is, gaan aan de slag in hun eigen omgeving, bijvoorbeeld met het energieneutraal maken van bestaande woningen . Wegbezuinigde welzijnswerkers maken plannen om de eigen woonomgeving met zelfzorgloketten om te vormen tot ‘levensloopbestendig’ in plaats van een re-integratietraject van hun uitkeringsinstantie te doorlopen. Ook boze jonge hemelbestormers laten van zich horen. Zij richten nieuwe bewegingen op als Occupy en nieuweleiders.nu en bedenken alternatieve leefstijlen en politieke perspectieven.
De Eigen krachtbeweging en de wijkaanpak (gemeente, woningcorporaties, politie, welzijns- en bewonersorganisaties werken samen aan leefbaarheid) brachten vernieuwing op het gebied van zorg, wonen en welzijn. Green Deal deed dat rond duurzaamheid, burgerinitiatieven rond zelfbestuur. Doe het zelf gemeenschappen van nu zetten aan tot zelfvoorziening.
Globalisering en crises hoeven niet te leiden tot rancune, ze kunnen ook aanzetten tot nieuwe vormen van over- en samenleven.
Annemiek Onstenk Journalist
tekst, redactie & research