Hoe kunnen overheden en betrokken partijen nieuwkomers ondersteunen op weg naar economische zelfstandigheid? [Lees meer…] overNieuwkomers, armoede en financiële zelfredzaamheid
armoede
‘Ons vakantiegeld gaat naar de kringloopwinkel.’
Sytske (60) is vrijwilliger van Buur voor Buur, een digitaal ruilsysteem met gesloten beurs voor buurtbewoners in een Leeuwardense wijk. Ook doet ze mee aan het activeringsproject De kunst van het rondkomen voor mensen met een uitkering. Sytske heeft een WAO-uitkering van €600,- per maand. Op de dag dat ze haar diploma zou krijgen van de opleiding SPW 4 viel Sytske uit. Ze bleek huidkanker te hebben. ‘Door de kankeroperatie zijn alle lymfklieren weg en heb ik soms dikke benen. Ook heb ik reuma en artritis. Ik werd voor 100% afgekeurd. Graag zou ik iets doen, maar geen bedrijf neemt me aan: het risico van uitval is te groot.’ Haar man zit in de schuldsanering via de WSNP en ontvangt bijstand. ‘In 2005 startte hij een installatiebedrijf, met starterskapitaal uit de BZF dat je moet terugbetalen. Door de crisis kopen mensen geen nieuwe keukens meer, klanten betaalden hun rekeningen niet meer. Privé hadden we ook schulden, onder andere bij de ziektekostenverzekeraar. Het bedrijf stond op naam van m’n man maar men wilde beslag leggen op mijn inkomsten uit de WAO, ten onrechte bleek later. Ook dreigde er beslag op onze bezittingen.’ Zover kwam het niet omdat het installatiebedrijf failliet ging.
Sytske en haar man leven van €1100,- per maand. ‘De vaste lasten kan ik betalen, maar voor de dagelijkse boodschappen houden we maar €60,- per maand over. Ons vakantiegeld gaat naar de kringloopwinkel. De tandarts stel ik uit, ik ga om de twee jaar. Het ziekenhuis stel ik ook uit, onder andere omdat ik de prikken in het lab zelf moet betalen. Hoewel ik het krap heb, ben ik blij dat we geen deurwaarders meer aan de deur krijgen. Ook durfde ik jarenlang de telefoon met een onbekend nummer niet op te nemen. Dat is achter de rug, ik heb rust. Dat voelt minder arm.’
Arme ervaringsdeskundigen
In een aantal Belgische gemeenten zijn al enkele jaren ervaringsdeskundigen in armoede actief betrokken bij armoedebestrijding. In Brussel staat een ervaringsdeskundige advocaten bij op hun wekelijks spreekuur voor zwervers en daklozen, asielzoekers en verslaafden in een zaaltje onder het Centraal Station. ‘Die persoon vormt een brug tussen de wereld van de straat en die van het recht,’ zegt een advocaat van de zogeheten juridische permanentiedienst. Bij mensen aan de onderkant van de samenleving is volgens hem sprake van onderconsumptie van het recht.
In Mechelen praten ervaringsdeskundigen met professionals uit het onderwijs en de gemeente, om hen gevoelig te maken voor achtergronden van schooluitval van jongeren, zoals negatieve ervaringen van de ouders als kind met het onderwijs vroeger. Zo nodig zijn de ervaringsdeskundigen op school aanwezig om leerlingen bij de les te houden. Iemand die zelf met armoede en sociale uitsluiting kampt of heeft gekampt, legt makkelijker contact met lotgenoten dan een ambtenaar of leerkracht. Het leidt tot schoolzorgplannen die kinderen uit voorheen als ‘aso’ betitelde gezinnen, weer bij school betrekken. Elders in het land zijn ervaringsdeskundigen aanwezig op Centra voor Leerlingbegeleiding, Kind & Gezin en opvoedingssteunpunten om te tolken tussen de ‘kansengroep’, zoals de doelgroep in het Vlaams heet, en sociale professionals.
In Vlaanderen heeft organisatie De Link nu een opleiding voor ervaringsdeskundigen in armoede opgezet, om hen in staat te stellen hun partners in poverty te ondersteunen bij het (beter) communiceren met de overheid en participeren in beleid en in de wijk.
De (betaalde) inzet van deze ervaringsdeskundigen in armoede heeft verschillende positieve gevolgen. Voor henzelf betekent het een baan en/of zinvolle dagbesteding, voor hun collega’s uit de kansengroep dat sociale voorzieningen en overheidsinstellingen toegankelijker worden.
In Nederland zijn vooral ervaringsdeskundigen actief in de geestelijke gezondheidszorg. Zij ondersteunen andere cliënten bijvoorbeeld tijdens spreekuren, dagbesteding of reïntegratie. De participatie van ervaringsdeskundigen in armoede beperkt zich hier tot cliëntenraden voor uitkeringsgerechtigden, cliëntenbelangenverenigingen en de voedselbank. Voor de inzet in de kind- en jeugdzorg en het onderwijs kunnen we wellicht ons licht opsteken bij de zuiderburen.