Het is een fantastisch idee: thuiszorg met kost en inwoning aanbieden aan hoogbejaarden of mensen met een ernstige beperking die graag thuis willen blijven wonen. Ik interviewde verschillende gebruikers van een dergelijk zorgaanbod. Een in Nederland gevestigde zorgmakelaar haalt oudere vrouwen uit Bulgarije naar hier en koppelt hen aan zorgvragers die bereid zijn deze vrouwen als au pair in huis te nemen. Op deze wijze zijn vierentwintig hulpen voor dag en nacht in Nederland aan de slag. Hun ‘mevrouwen’ kunnen in hun eigen huis blijven wonen. Omdat er nog geen vrij verkeer van Bulgaarse (en Roemeense) werknemers in de Europese Unie is, komen de vrouwen telkens maar voor een half jaar werken. Na een onderbreking vervolgen zij hun diensten weer.
Afhankelijk van de beperking, krijgen de zorgvragers een hoger of lager pgb, waaruit de Oost-Europese thuishulpen worden betaald. Maar niet alleen zij, ook de bemiddelaar in Nederland en het kantoor in Sofia van waaruit de vrouwen worden gedetacheerd (onvindbaar op Google, een postbusbedrijf?) eten mee uit de ruif. Degene die de financiële administratie en afhandeling van de pgb-besteding verzorgt, moet eveneens worden betaald.
Nederland is een diensteneconomie. Van burgers wordt verwacht dat ze zo lang mogelijk zelfstandig zijn, verantwoordelijkheid voor zichzelf en hun omgeving nemen en zelf voor hun inkomen zorgen. De zorg is sinds jaren vraag- en niet meer aanbodgericht. Met de Wet maatschappelijke ondersteuning (2007) is bovendien het recht vastgelegd dat de overheid de lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking van een burger zo goed mogelijk compenseert. Het maatwerk dat met een pgb thuis geleverd wordt past in deze tijd, zelfs als het de voormalige mantelzorger is die de dienst levert. Zij of hij heeft dan immers minder tijd voor ander betaald werk. Het pgb is een gouden puzzelstuk, zeker als de afnemers tevreden zijn en het pgb-gebruik volgens de regels verloopt.
Daar kan precies ook de zwakte van de regeling zitten. De Oost-Europese zorghulpen uit mijn voorbeeld verdienen minder dan gebruikelijk voor dat werk, veel minder dan het minimumloon. Ze spreken slecht of geen Nederlands en zijn niet altijd gekwalificeerd voor het werk dat ze doen. Over de zorgmakelaar zijn klachten over onprofessioneel optreden, etc.
Eventuele malafide bedrijvigheid, die net als in veel andere bedrijfstakken, ook in deze sector bestaat, moet natuurlijk worden aangepakt. Als het toezicht goed is, is er geen reden het onvolprezen pgb, een nalatenschap van de VVD’er Erica Terpstra, van z’n gouden glans te ontdoen of af te bouwen. Er gaat veel geld in om, maar de bedragen voor het pgb gaan ergens anders van de begroting af.