Streetwise trainingsacteurs, maatschappelijk ondernemers van de straat, een skatekampioen en een kunstenmaker uit de jeugdzorg over hun doelen en drijfveren.
Jeugd en Co – december 2011
Fernando Carrilho en Rafael Deira
Twee van de vijf streetwise trainingsacteurs van The Crew/RadarVertige uit Amsterdam. Hebben zelf veel te maken gehad met jeugdhulpverleners en politie.
Leeftijd: 22 en 23
Wat doen jullie? We geven feedback tijdens trainingen. We leren agenten, jeugdzorgwerkers, jongerenwerkers, loketambtenaren en andere professionals hoe ze kunnen samenwerken met lastige jongeren en omgaan met moeilijke situaties. We lokken professionals uit de tent, raken gevoelige snaren, zoeken grenzen op. Zij kunnen agressief worden of geëmotioneerd raken, waarop wij naturel reageren. Rafael: ‘Soms moet je provoceren, dan gebeurt er iets. Vrouwen kunnen zich bijvoorbeeld geïntimideerd voelen door jongens die persoonlijk worden of dreigen. Wij houden hen voor dat ze grenzen moeten aangeven, zeggen wat dat gedrag met hen doet. “Doe normaal, man!” begrijpen jongens niet.’
Waarom? Rafael: ‘Mijn ervaring is dat hulpverleners hun oordeel al klaar hadden, zonder dat ze wisten wat de oorzaak van mijn gedrag was. Naar mijn mening werd niet gevraagd.’ Fernando: ‘Ik ben veel met de politie in aanraking geweest. Ik gaf het gedrag terug dat zij er zelf in staken. Als ik iets niet wilde, zagen agenten dat, ten onrechte, al gauw als negativiteit.’
Als trainingsacteurs laten we professionals zien hoe jongeren behandeld willen en kunnen worden. Schoolmeestergedrag werkt bijvoorbeeld niet. Onecht gedrag of niet gemeende belangstelling prikken jongeren genadeloos door. Maar een handleiding bestaat niet, jongeren zijn geen theorie. Wij vinden belangrijk dat hulpverleners en jongerenwerkers in ons geïnteresseerd zijn, goed luisteren en doorvragen.
Wat bieden jullie professionals? Fernando: ‘We zijn acteurs, maar eigenlijk speel ik niet. Voor ons zijn oefensituaties net echt, evenals de gevoelens die we erbij hebben. Wij zijn een product van de straat en laten hulpverleners zien wat in de praktijk (in plaats van in hun boekjes) werkt en niet werkt. Ze moeten niet voor jongeren invullen wat ze moeten doen. Leg de verantwoordelijkheid bij hen, laat jongeren zelf denken.’
Wanneer ga je tevreden naar huis? Fernando: Als ik bij de deelnemers een vuurtje van aandacht zie opbranden, als ze open staan voor onze inbreng en blij zijn met onze feedback.
Hans van Dorssen en Max Swagemakers
Richtten tien jaar geleden een vrijplaats voor jongeren op in Tilburg. Komen uit wat zij noemen de scene en brengen jongeren uit verschillende subculturen bij elkaar: skaters, rockers, dansers, graffitikunstenaars, rappers, percussionisten, etc. Eerst in kraakpanden, nu in een oude, gehuurde fabriek: de cultuurfabriek Hall of Fame.
Leeftijd: 34 en 36
Wat doen jullie? We hebben skatebanen, dans- en muziekstudio’s, theaterzalen en een klimhal gebouwd. We geven demo’s en workshops en verhuren ruimtes. Jongeren die leren skaten, drummen, klimmen etc., kunnen na verloop van tijd zelf aan de slag als workshopbegeleider.
Waarom? Hier realiseren we, voor de jongeren van nu, wat wij vroeger anders wilden. Wij konden zelf als jongeren onze plek niet vinden. Het leek alsof we alles fout deden. Hans: ‘Ik liep op m’n 14de van huis weg en woonde tijdelijk in een internaat. Mijn omgeving zei: “Ga eens iets nuttigs doen, een opleiding volgen of werk zoeken”. Maar ik wilde iets bereiken met skaten. In skaten uitte ik m’n woede. Het skaten bood me de drive me te ontwikkelen. Ik ben Nederlands kampioen skaten geworden. Ik laat jongeren zien dat je met je talent iets kunt bereiken en gelukkig kunt worden.’ Max: ‘Ik ging niet naar school, hing rond op straat. Daar ontmoette ik Hans. We werden skatevrienden. Jeugdzorg schreef rapporten over mij met opmerkingen als “Hij kan het wel, maar doet het niet.” Veel jongeren die in de Hall komen, willen of kunnen niet voldoen aan de eisen van de maatschappij, net als ik vroeger. Je moet in Nederland iets zijn en geld opbrengen om erkend te worden. Voor mij is geld niet het belangrijkste. Wel vind ik het leuk om iets voor andere jongeren te doen.’
Wat bieden jullie jongeren? Een kader om hun talenten te ontwikkelen. Wij geven jongeren in de Hall of Fame de ruimte die ze normaal niet krijgen. Met jongens die ontsporen, bouwen we een band op basis van gelijkwaardigheid op.
Wanneer ga je tevreden naar huis? Als het een vmbo-leerling met een lage dunk van zichzelf hier aan de slag gaat en later is gaan filmen.
Jan
Eén van de tien kinderen/jongeren uit de Brabantse jeugdzorg die meededen aan kunstproject Het Dossier van De Cultuurkantine. Het kunstwerk dat hij en kunstenares Lisette Durinck maakten, hangt, samen met negen andere, tot 21 november in fietsenstalling Oude Vest in Breda. Daar komen soms wel 1500 mensen per dag. Jeugdzorg heeft Jan’s papieren dossier. Met dit schilderij heeft hij nu zelf zijn eigen beeldverhaal.
Leeftijd 14
Wat heb je gedaan? Sinds de zomervakantie hebben Lisette Durinck en ik op haar atelier gewerkt aan dit portret. Ze maakte eerst foto’s van me en we hebben veel gepraat. Lisette stelde voor wat ze wilde maken, ik gaf commentaar. Zo wilde zij op de lijnen van het voetbalveld woorden zetten die voor mij iets betekenen. Dat vond ik niks. Maar zíj heeft weer die bokshandschoenen bedacht. De gouden letters heb ik erop geschilderd. Het is echt een kunstwerk van ons samen.
Waarom? Met dit schilderij wil ik laten zien dat ik een positieve en een negatieve kant heb. De engelenvleugels staan voor m’n lieve kant. Ik kan heel behulpzaam en aardig zijn. De rode duivelsoren zeggen iets over m’n minder goede kant. Ik ben soms heel boos. Om die reden ben ik een keer van school gestuurd. Volwassenen stoppen me gauw in een hokje: “Oh, daar heb je die agressieve jongen weer.” Terwijl ik ook gewoon een leuke jongen ben. Ik wil dat mensen mij begrijpen. Kunst is een leukere manier om dingen uit te leggen dan een gesprek. Al sinds m’n vierde ben ik uit huis. Eerst zat ik in pleeggezinnen, nu woon ik in een instelling. Die bokshandschoenen laten zien dat ik veel heb moeten vechten voor mezelf.
Wat wil je hulpverleners meegeven? Dat zij jongeren eerst iets moeten geven voordat wij hen iets geven. Ik bedoel ruimte, vrijheid, ik vind dat er teveel regels zijn.
Wanneer ga je tevreden naar huis? Wanneer mensen bij m’n schilderij denken: “Wat een goede jongen.”
De tentoonstelling Het Dossier is vanaf 21 november 2011 te huur, zie www.kunst.nl.