In herstelacademies verzorgen ervaringsdeskundigen zelf de groepen, cursussen en trainingen. Het 25-jarig bestaan van vakblad Participatie en herstel is op 12 mei 2016 gevierd met een symposium over herstelacademies in Nederland. Een drietal herstelorganisaties presenteerde hun manier van werken voor een gehoor van ervaringsdeskundigen, professionals uit de Ggz en het sociale domein, ambtenaren en anderen. Gemeenschappelijk kenmerk is dat ervaringsdeskundigen er zelf de herstelgroepen, cursussen en trainingen verzorgen.
En ik
Het Recovery College Enik uit Utrecht werkt met zelfhulp en peersupport. ‘Wij hechten grote waarde aan wederkerigheid,’ zegt coördinator Ton Verschoor. ‘De mensen die bij ons komen, hebben een ontwricht leven. Zij verliezen sens en zelf, voelen zich geen deel meer van de samenleving.’ Zonder bemoeienis vanuit de reguliere hulpverlening zoeken mensen bij Enik handvatten om zichzelf te leren kennen en werken in groepen van gelijken aan herstel. Deelnemers zijn student en geen cliënt, zoals in de Ggz. Ook anders dan in de Ggz, waar cliënten een behandeling afsluiten met ontslag, verlaten studenten de herstelacademie met een diploma op zak. Dat betekent een verschuiving van therapie naar educatie.
Enik heeft een eigen pand, dat afgelopen jaar is opgeknapt door ervaringsdeskundigen (Ton Verschoor: ‘Dat was op zichzelf al een herstelproces.’). In 2015 jaar zijn 550 cursussen aangeboden, aan 400 deelnemers.
In september 2016 gaat ook Enik Retreat van start. Mensen kunnen er tijdens het werken aan hun herstel korte tijd verblijven in een van de vijftien kamers die de herstelacademie inrichtte. Het verblijf en de groepen/trainingen worden gefinancierd door gemeente en uit gelden voor zorgvernieuwing. Een zorgindicatie is niet nodig. Ton Verschoor: ‘Je diagnose laat je bij de voordeur achter. Wij zijn diagnose- en doelgroepvrij. Sommige mensen hebben al 30 jaar het gevoel dat ze er niet meer toe doen. Zij zijn vaak uitgekeken op de reguliere zorg en vinden het een verademing onder gelijken te zijn.’ http://www.lister.nl/enik/
Markieza
Ook Eindhoven heeft een academie voor herstel en ervaringsdeskundigheid: Markieza. Zowel mensen met psychische kwetsbaarheid als zorg-, welzijns-, re-integratie- en onderwijsorganisaties kunnen er terecht. Dat kan zijn voor inloop, herstel en empowerment en/of voor training en opleiding als ervaringswerker. Markieza is een coöperatie, waar je lid van kunt worden. Inkomsten genereert de coöperatie uit door o.a. gemeenten afgenomen (herstel- en re-integratie)trajecten, trainingen en cursussen en eigen bijdragen van deelnemers.
De academie biedt een opleiding op mbo- en op hbo-niveau. Er is nog geen landelijk erkend opleidingsprofiel, maar de Ggz heeft al wel een beroepscompetentieprofiel voor ervaringswerkers. Studenten van Markieza vinden daar dan ook hun leer/werkplaats, afgestudeerde ervaringswerkers een reguliere baan. Ook werken ervaringswerkers in zorg- en welzijnsorganisaties, bij het Leger des Heils en de maatschappelijke opvang. Zij vormen er vaak een tandem met professionals. 93% van de mensen die Markieza sinds 2007 opleidde, heeft een betaalde baan. Nu ervaringsdeskundigheid zo populair is, huren derden Markieza regelmatig in. ‘Ervaringswerkers zijn de motor van verandering en transitie binnen de ggz,’ zegt directeur Margreet Diks-van Heumen. ‘Zij brengen een kanteling in denken teweeg binnen die instellingen.’ http://www.markieza.org/
Zelfregiecentra
In de Zelfregiecentra die Sonja Visser in het zuiden van het land oprichtte, bepalen ervaringswerkers het aanbod. Zelf ontwikkelde Sonja Visser de methodiek Halen en brengen. ‘Belangrijk kenmerk is mensen anders labelen. Iemand komt in paniek binnen en zegt “Ik ben failliet omdat ik de verkeerde mensen heb vertrouwd.” De gastvrouw/heer reageert met “Hoe doe jij dat, iemand vertrouwen?” Dan wordt dat vertrouwen iets positiefs.’ Ander voorbeeld is dat mensen die zichzelf klein maken om een ander ruimte te geven, in therapie meestal wordt voorgehouden dat zij hun grenzen moeten aangeven. Terwijl je die eigenschap ook positief kunt duiden. Zelfregiecentra noemt Visser ‘winkels met lege schappen’. Het lijkt een vorm van deprogrammeren, waarna kwetsbare mensen zichzelf weer kunnen opbouwen. ‘Wat ben ik er eigenlijk voor een?’ Zelfregiecentra richten zich op ‘de onderkant’ van de samenleving en weten veel moeilijk bereikbare mensen aan te spreken. ‘Wij zijn er voor mensen, bieden een luisterend oor en gelegenheid voor ontmoeting.’
Een van de centra, in Venlo, wordt bekostigd uit de indicatie voor dagbesteding van 30 deelnemers. Dagelijks komen er 80/90 bezoekers. http://www.zelfregie.nl/
De herstelacademies streven, net als reguliere hulpverleners, naar het beter worden van de deelnemers. De beoordeling daarvan is echter aan de persoon in kwestie zelf. Mensen wórden immers niet hersteld, dat doen zij zelf. Dat zij als student en ervaringswerker iemand zijn, meetellen en van betekenis zijn, is alvast mooi meegenomen.
http://www.participatieenherstel.nl/herstelacademies-in-ggz-en-welzijn/1026554