In Den Haag investeert zorgverzekeraar CZ samen met de gemeente in 250 problematische huishoudens met schulden. Aannemer: Sociaal Hospitaal.
Zorg+Welzijn magazine mei 2017
Multiprobleemgezinnen consumeren 30% meer zorg en voorzieningen dan andere huishoudens. De inzet van professionele hulp is volgens sociaal ondernemer Eelke Blokker duurder dan wat het wegnemen van oorzaken van de problemen kost. ‘De uitgaven voor zorg, bijstand en ondersteuning van multiprobleemgezinnen bedragen €100.000 per jaar per huishouden. Regels en wetten die eraan ten grondslag liggen, zitten elkaar ook nog eens in de weg. Zo kreeg een vrouw na huiselijk geweld geen urgentie voor een ander huis, omdat er nog een restschuld op de echtelijke woning rustte. Ze kon echter geen aanspraak maken op schuldhulp zonder vaste verblijfplaats. De vrouw kon terecht in de maatschappelijke opvang, maar alleen zonder kinderen. Voor hen was pleegzorg…. Ik durf te stellen dat het probleem vanaf de vierde hulpverlener die betrokken wordt, niet kleiner wordt, wel groter.’ Blokker vindt dat niet de schuld van uitvoerende professionals, maar van het systeem. ‘Hulpverleners raken verstrikt in protocollen en regels. Kap met die suboptimale zorg en te complexe samenwerking.’
Gemeente en zorgverzekeraar doen mee
In Den Haag heeft een samenwerkingsverband van zorgverzekeraar CZ, de gemeente en Sociaal Hospitaal, de onderneming van Eelke Blokker, de handschoen opgepakt. Sociaal Hospitaal boog zich eerder over multiprobleemsituaties in onder andere Breda, Amsterdam en Kerkrade. Eelke Blokker: ‘We bouwen een trackrecord op. In Breda werken we ook samen met CZ en de gemeente. Door onze ervaring heeft Den Haag vertrouwen in onze aanpak en durven zowel zorgverzekeraar als gemeente in te stappen. In Den Haag is de proef met Sociaal Hospitaal onderdeel van een bredere aanpak van schulden.’
Wethouder Sociale zaken Rabin Baldewsingh licht de Haagse deelname graag toe: ‘In Den Haag wonen 3200 multiprobleemgezinnen. Zij maken gebruik van voorzieningen uit de Jeugdwet, Zorgverzekeringswet, Wmo en Participatiewet. Er komen veel hulpverleners over de vloer, maar hun perspectief en bestaan verbetert niet. Het meest nadrukkelijke probleem is onvoldoende geld en schulden, die hebben de grootste impact. Juist omdat Sociaal Hospitaal de nadruk op inkomen legt, doe ik mee.’
Ook voor zorgverzekeraar CZ ligt deelname in de lijn van haar politiek de laatste jaren. Zo paste CZ vijf jaar geleden haar beleid bij betalingsachterstanden al aan. ‘In plaats van boetes opleggen, benaderen we mensen met de vraag of we hen kunnen helpen,’ vertelt Marie-José van Gardingen, woordvoerder van CZ. ‘Wij treffen betalingsregelingen op maat en tippen verzekerden waar zij voor ondersteuning kunnen aankloppen. Het resultaat is dat mensen beter gaan betalen. Het bedrag aan oninbare premies dat we moeten afschrijven, is in vijf jaar gehalveerd. Door deze bejegening voelen verzekerden zich bovendien prettiger en doen zij minder beroep op collectieve voorzieningen.’ Een kleine groep heeft echter meer problemen dan betalingsachterstanden, zegt van Gardingen. ‘De debiteurenman van CZ kan die niet oplossen. Wij kennen Sociaal Hospitaal al van samenwerking in Breda en willen nu ook in Den Haag mensen helpen op de rit te komen.’
CZ verwacht van meedoen zelfs een grotere opbrengst dan het bedrag dat de zorgverzekeraar investeert in Sociaal Hospitaal. Marie-José van Gardingen: ‘Minder zorgkosten en een verbetering van het leven van de verzekerden.’
Bureaucratievrij geld
CZ geeft Sociaal Hospitaal, volgens de richtlijnen gegevensuitwisseling, de benodigde informatie over verzekerden met betalingsachterstanden, ruim 2000 huishoudens. ‘Die data gaan we kruisen met gegevens van de gemeente,’ legt Eelke Blokker uit. ‘Wie maakt gebruik van jeugdhulp, wie ontvangt bijstand? Hoe meer vinkjes achter het gezin, hoe hoger op ons lijstje. Dan checken we of het gezin al in beeld is van het wijkteam. Kennen sociale professionals in de wijk het niet, dan zullen we het huishouden benaderen als CZ-klant: “U zit tien jaar in de wanbetalersregeling, waarschijnlijk is betalingsachterstand niet uw enige probleem. Kunnen wij u helpen?”’
Zo worden 250 huishoudens met multiproblematiek geselecteerd. Sociaal Hospitaal inventariseert de problemen op het gebied van geld en huisvesting. Betrokkenen geven aan waar zij behoefte aan hebben. Sociaal Hospitaal probeert vervolgens op dat gebied een doorbraak te realiseren. ‘We nemen bijvoorbeeld schulden over of organiseren een alternatief voor beschermd wonen, zoals ambulante begeleiding.’
Voor de financiering sloten CZ, gemeente Den Haag en Sociaal Hospitaal een Health Impact Bond. Eelke Blokker: ‘Dat is een constructie waarbij de zorgverzekeraar onze interventies met doelstellingsvrij, privaat geld voorfinanciert. De gemeente betaalt CZ de investering van terug met een bescheiden 3% rente. Den Haag doet dat alleen als wij waarmaken wat we beloven: 250 huishoudens voor minder geld uit de problemen helpen. Uit ervaring kan ik zeggen dat de opbrengst zal bestaan uit afnemende gemeentelijke uitgaven uit onder andere Wmo, Jeugdwet en Participatiewet. CZ hoeft minder uit te geven aan Zvw en WLZ. Onze inzet kost gemiddeld €3000 per huishouden, de verwachte besparing voor gemeente en CZ is per huishouden €12.000.’ Het financieel risico in deze constructie ligt bij CZ, het ondernemersrisico bij Sociaal Hospitaal. Met wat de gemeente inverdient, lost zij de investering van CZ af.
Innovatie en veranderen systeem
Sociaal Hospitaal werkt in de uitvoering samen met professionals van vooral sociale wijkteams en teams voor integrale schuldhulp. ‘‘Sociaal Hospitaal wil innovatie bewerkstelligen en een verandering van het systeem, wij gaan niet zelf structureel hulp verlenen,’ aldus Eelke Blokker. ‘Bij cases die bekend zijn bij het wijkteam of de schuldhulpverlening trekken we samen op. Het wijkteam doet wat regulier mogelijk is, Sociaal Hospitaal organiseert de uitzondering of doorbraak die nodig is. We vormen een tandem. Wijkteams zouden ook cases bij ons kunnen aanmelden. Andersom checken we zoals gezegd bij hen of zij bekend zijn met cases die wij vanuit de data selecteren. Als mensen nog niet bekend zijn bij één van de ingangen van het sociaal domein, gaan we in eerste instantie alleen op pad. Later betrekken we de professionals erbij die nodig zijn.’
Gemeente Den Haag hoopt dat Sociaal Hospitaal zorgt voor betere en goedkopere hulp om de gezinnen ‘op het juiste spoor te brengen’, zegt Rabin Baldewsingh. ‘Als Sociaal Hospitaal daarvoor moet afwijken van regels voor huisvesting of schuldhulp, kan dat wat mij betreft. Hulp voor mensen is leidend, niet het systeem. Als de gezinnen zelf maar zeggenschap houden.’
‘Sociaal Hospitaal doorbreekt de vicieuze cirkel van schulden en verder in de problemen raken,’ vindt Marie-José van Gardingen van CZ. ‘Ik verwacht dat anderen deze aanpak van betalingsachterstanden overnemen.’ Dat is ook de inzet van Eelke Blokker: ‘De verzorgingsstaat is op zich fantastisch. Maar als de bureaucratie oplossingen in de weg staat, moet je een doorbraak realiseren. Als we slagen, laten we de bureaucratie beter achter. We willen deze aanpak beproeven en overdragen.’