Mensen aannemen zonder sollicitatiegesprek, cv of bemoeienis van de overheid: dat is ‘open hiring’. SW-Journaal verdiept zich in een fenomeen dat snel aan populariteit wint. ‘Wij zoeken steeds nieuwe manieren om mensen aan werk te helpen.’
in: SW-Journaal, 2019
Bij de werving en selectie van personeel vallen oudere werklozen en werkzoekenden met een beperking vaak al gauw af. Bedrijven die medewerkers aannemen via ‘open hiring’ slaan deze stap over. Twee werkgevers experimenteren momenteel met collega’s die binnenkwamen zonder sollicitatiegesprek. ‘Regel wel de ondersteuning voor achterliggende problemen, anders is het een asociaal model,’ zegt Ingeborg Zwolsman van Start Foundation, die het concept uit Amerika naar Nederland haalde.
Talent bepaalt wie je bent
‘Je cv of uiterlijk bepalen niet wie je bent, je talent bepaalt wie je bent,’ zegt Annemarie van Gaal, een van de sprekers op het congres Expertise Inclusief dat Cedris en SBCM vlak voor de zomer organiseerden in Den Bosch. Van Gaal is succesvol ondernemer, commissaris, media-persoonlijkheid en bestuurder van sociaal investeringsfonds en maatschappelijk ontwikkelaar Start Foundation. ‘Dat succes is aan mij niet te zien, toch?’ Toen ze 25 jaar was, toog ze als alleenstaande moeder met alleen een middelbareschooldiploma naar ‘macholand Rusland’ en begon samen met Derk Sauer een uitgeverij. Die groeide uit tot een mega-imperium. ‘Wij hadden geen geld en geen hoofdkantoor in het buitenland, ons succes was vooral te danken aan de manier waarop wij medewerkers aantrokken, namelijk zonder naar labels te kijken. We wierven anoniem en gaven belangstellenden een opdracht. De beste inzending won. Iedereen kreeg een kans, iedereen kon carrière maken. Zo raakte ik mijn secretaresse kwijt: zij werd hoofdredacteur van een van onze bladen en ze is dat nog steeds.’ Van Gaals motto bij al haar activiteiten is: beoordeel mensen op hun talent en commitment, kijk niet naar hun beperking of achtergrond.
Greyston Bakery
Met een vergelijkbare drijfveer begon de boeddhistische zenmeester Bernie Glassman ruim dertig jaar geleden in de Bronx een bakkerij: de Greyston Bakery. Die werd bekend doordat ijskoning Ben & Jerry’s er hun brownies bestellen. Glassman wilde mensen die moeilijk aan werk komen aan een baan helpen en stelde hen geen vragen over opleiding, gezondheid of verleden, zij hoefden alleen maar te willen werken. Werkzoekenden zetten zich bij de bakkerij op een vacaturelijst en konden beginnen zodra er plek was en zij aan de beurt waren. Greyston sprak hen als werknemer alleen aan op hun functioneren, niet op bijvoorbeeld hun vroegere detentie of verslaving.
Enkele jaren geleden vonden Start Foundation en Greyston Bakery, nu gevestigd in een voorstad van New York, elkaar. Wat inmiddels ‘open hiring’ was gaan heten, vertaalt Start Foundation naar de Nederlandse situatie: in kleinschalige proefprojecten onderzoekt de organisatie of open hiring werkt in Nederland en hoe deze manier van personeel aannemen tot duurzame resultaten kan leiden.
MamaLoes
‘Bij open hiring maakt een werkgever duidelijk welk werk er gedaan moet worden, de kandidaat bepaalt zelf of hij of zij het kan,’ vertelt Ingeborg Zwolsman. Zij had voorheen een leidinggevende functie in de schoonmaakbranche en is sinds een jaar programmamanager open hiring bij Start Foundation. ‘Wij zoeken steeds nieuwe manieren om mensen aan werk te helpen als dat hen op eigen kracht niet lukt. Denk aan mensen die slecht Nederlands spreken, ouderen, jongeren zonder startkwalificatie, statushouders en laaggeletterden.’
MamaLoes, een babywinkel met vijf vestigingen en een webshop onder leiding van directeur Loes de Volder, was de eerste die open hiring wilde uitproberen. Het bedrijf reserveerde hier tachtig werkuren per week voor. Zwolsman: ‘We zochten samen zonder tussenkomst van gemeente of UWV naar medewerkers voor in het magazijn, die konden beginnen voor het minimumloon. De zoekvraag zetten we uit op Facebook en we hingen posters op in de gemeente Goirle. In korte tijd hadden we duizenden hits, in zo’n kleine gemeente! Honderdelf mensen plaatsten zichzelf bij MamaLoes op de vacaturewachtlijst, drie mensen konden meteen aan de slag.’
Tien kilo tillen
Corné van Houts (55) was één van hen. Hij had jaren werkloos thuis gezeten, solliciteerde tevergeefs, maar werd bij MamaLoes direct aangenomen, zonder vragen te hoeven beantwoorden. Hij moest alleen tien kilo kunnen tillen. Ingeborg Zwolsman: ‘Mensen krijgen vanaf dag één betaald. Tijdens de introductie vertellen wij hen dat werken voor salaris het einde van een uitkering kan betekenen en verandering van hun inkomenssituatie. Als na een aanstelling onverhoopt blijkt dat iemand het werk toch niet aankan, dan gaan we kijken of we dat kunnen oplossen. Zo is Corné doorgestroomd naar een andere functie binnen MamaLoes die beter bij hem past. Hebben we alles geprobeerd en lukt het niet iemand voor het bedrijf te behouden, dan moeten we wellicht toch afscheid nemen. Dan kijken we wat extern mogelijk is, bijvoorbeeld eerst werknemersvaardigheden opdoen bij het SW-bedrijf in de regio.’
Life coach
In het open hiring-model dat Start Foundation momenteel ontwikkelt, spelen werkgevers een centrale rol. Zij hebben tenslotte de banen. Ze moeten wel lef en vertrouwen hebben om met open hiring aan de slag te gaan, ze moeten regelmatig werk kunnen bieden én ze moeten medewerkers de kans geven intern of extern door te groeien naar een vaste of reguliere baan. Het type contract dat de nieuwe werknemers krijgen verschilt per pilot. Ingeborg Zwolsman: ‘Wij stelden aanvankelijk contracten van 26 uur voor, maar dat hebben we losgelaten. Sommige mensen willen maar een baan van 8 uur. Het type contract hangt ook van de werkgever af. Zo heeft MamaLoes contracten voor 0, 24 of 28 uur. Na zeven maanden komen mensen in vaste dienst. Binnenkort starten nog drie bedrijven met open hiring, zij werken nu nog met uitzendbureaus. Met open hiring zetten ze de stap van flex naar vast werk aanbieden.’
Voor mkb-bedrijven die geen hrm-afdeling hebben en die medewerkers met achterliggende problematiek niet kunnen begeleiden, kan open hiring een oplossing zijn. Zwolsman: ‘Om te voorkomen dat mensen uitvallen, bijvoorbeeld door omstandigheden thuis, hebben we een “life coach” aangesteld, die mensen kan bijstaan. Loes de Volder hielp hen in de begintijd van open hiring bij MamaLoes zelf, maar zij heeft daar nu – met 130 mensen in dienst – geen tijd meer voor. De Life coach ontzorgt de werkgever. Als iemand bijvoorbeeld laat weten door schulden niet altijd te kunnen komen werken, kan de life coach overleggen met de schuldhulpverlening en andere instanties.’
Chain Logistics
Een tweede bedrijf dat meedoet in de proef met open hiring is Chain Logistics uit Uden, dat onder andere transport en assemblage verzorgt voor winkelketen Rituals. Chain Logistics reserveerde veertig werkuren per week voor open hiring. Tweeëndertig werkzoekenden meldden zich aan, drie mensen konden zonder voortraject direct beginnen. ‘De eerste twee kandidaten zochten beiden een aanvulling op een andere baan. De eerste wilde meer dan parttime werken, de tweede minder. ‘Daarin zijn we flexibel,’ zegt directeur Rob Jansen van Chain Logistics, ‘want qua gezondheid kan iemand misschien maar acht uur per week werken.’ Het bedrijf werkte al voor de gemeente, UWV en het Werkgeversservicepunt (WSP). Ook had Chain Logistics een soort ‘life coach’ in huis, betaald uit Perspectief op werk-trajecten. Als open hiring is beproefd en doorontwikkeld, dan kan een samenwerkingspartner als het WSP misschien de financiering van de life coach op zich nemen van nieuwe bedrijven die meedoen met open hiring.
Wars van bureaucratie
Durfondernemer Annemarie van Gaal is wars van bureaucratie. ‘Het beleid in Nederland is gericht op mensen “met een afstand tot de arbeidsmarkt”, terwijl die extreem getalenteerd kunnen zijn. Iedereen die wil werken, kan werken, ook ex-drugsverslaafden of voormalige daklozen. Een advocatenkantoor op de Amsterdamse Zuidas zei me dat ze liever de boete betalen voor het niet-halen van het banenquotum dan dat ze vijf procent medewerkers met een beperking aannemen, want “Dat kán hier niet”. Zoiets maakt me boos. Als je hen zelf niet kunt plaatsen, zorg dan ten minste dat tien procent van je inkoop komt van bedrijven waar minimaal vijftig procent van het personeel bestaat uit medewerkers die door gemeenten en het UWV “mensen met een arbeidsbeperking” worden genoemd.’
Rob Jansen van Chain Logistics gaat nog een stapje verder: ‘Het moet niet zo zijn dat alleen mensen die je labelt geld krijgen van de gemeente. Ook voor mensen zonder label moet er subsidie voor bijvoorbeeld een coach zijn. Want voorkomen is nog altijd beter dan genezen.’
www.inclusiefwerkt.nl