Taalapartheid

Zoals witte daders van misdrijven geen kleur hebben, hebben jongens en mannen in de media geen geslacht.

Vrouwen en meisjes wel. In de krant lees je over tieners en tienermeisjes, Oranje en Oranjevrouwen (of zelfs voetbalvrouwen), over psychiaters en vrouwelijke psychiaters, vissers en vissersvrouwen, agenten en vrouwelijke agenten. Zelfs in een foto-onderschrift staat dat het om bijvoorbeeld vrouwelijke demonstranten gaat, terwijl je dat gewoon kunt zien. Soms gaat dit door tot in het absurde, zoals bij de vaak gelezen combi vrouwelijke schrijfsters. Vrouwen en meiden zijn een aparte soort, jongens en mannen de norm, het universele.

Taalapartheid heeft een lange geschiedenis. Vaak weerspiegelt het taalonderscheid de ongelijke maatschappelijke werkelijkheid voor vrouwen en mannen. Maar er zijn ook fossiele overblijfselen uit een verder verleden die zouden moeten zijn verdwenen. Zoals het woord ‘meisjesnaam’ die getrouwde vrouwen soms nog op formulieren moeten invullen, in plaats van eigen of familienaam. Archaïsch is ook dat vrouwen als professionals vaak onzichtbaar zijn. Je hebt doktersvrouwen (echtgenotes van) maar geen doktersmannen, hoewel de meeste huisartsen in Nederland inmiddels vrouw zijn. Daar zullen artsen bij zijn met een doktersman. De presidents- of burgemeestersman bestaat in de taal ook niet, in het echt wel. Ook komt je in de media wel een kruideniersdochter, dominees- of boerenzoon tegen maar geen kapstersdochter of vroedvrouwzoon. Je hebt meesterpianisten en meesterwerken maar geen vrouwelijke tegenhanger. Taalapartheid.

Vrouwen worden bovendien vaak kleiner gemaakt dan ze zijn. Je komt in teksten ‘nichtjes’ tot op hoge leeftijd tegen en terwijl vrouwen van 19 als ‘jonge meisjes’ worden beschreven noemt de journalist een net geboren jongetje een ‘zoon’ . Het kan nog gekker. Een man kan in een kranteninterview zeggen dat hij zorgt voor de zoons van zijn ‘zusje’, alsof de moeder jonger is dan haar kinderen.

Iets anders is dat media man/vrouwstellen introduceren als ‘meneer X en zijn vrouw’ in plaats van als de heer en mevrouw X, als gelijken. Taalapartheid weerspiegelt ongelijke maatschappelijke verhoudingen en houdt die in stand. Ik ben tegen apartheid, ook als het om taal gaat.