Hoogleraar en planoloog Zef Hemel verzorgde 11 mei 2016 een #Stadslicht City Trip naar Moskou in Pakhuis de Zwijger. Hij vindt alles prachtig in en aan deze metropool. De ongebreidelde groei van de stad, nu al even groot als heel Nederland en vier keer St. Petersburg. De megalomane toekomstplannen en rücksichtsloze landjepik in de regio om nieuwe stadsuitbreidingen te realiseren. De orthodoxe kerk, die de allerrijkste kerk ter wereld is. De schurkenstreken van achtereenvolgende politieke machthebbers en vastgoedmagnaten. De achtbaanswegen, aangelegd om te paraderen met tanks, raketten en ander wapentuig maar nu verstopt door autoverkeer. De prestatie om in tien jaar een heel metronet aan te leggen (‘Kom daar in Amsterdam eens om.’). Weergaloos vindt Zef Hemel het ‘organisme’ Moskou, dat onbeheersbaar en onbestuurbaar doorgroeit.
Geestdrift voor en kennis van een onderwerp staan meestal garant voor een boeiende ‘reis’ naar (mij) onbekende oorden. Maar Moskou dreigt, naarmate de avond vordert, een bad trip te worden. Nooit geweten dat de Russisch orthodoxe kerkleiders de ambitie hadden en hebben van Moskou het derde en grootste ‘Rome’ te maken, de enige echte wereldkerk. Fascinerend dat de stad na verschillende malen in de geschiedenis overlopen, afgebrand en aangevallen te zijn, zich telkens grootser opnieuw wist op te bouwen.
Je kunt de daadkracht van Moskou toen en nu bewonderen. Maar dat de Moskovieten in de jaren 30 een heel metronet wisten aan te leggen, kwam ook door de inzet van slaven, te vergelijken met de huidige slavenarbeid bij de aanleg van stadions voor het WK voetbal in Qatar in 2022. De vrouwen van Pussy Riot krijgen van de hoogleraar een sneer in plaats van ontzag voor hun moed. Zef Hemel: ‘Hoe dúrfden zij tegen Poetin te betogen in juist de orthodoxe kerk Christus Verlosser.’ Het is de kathedraal waarmee Russen en Moskovieten hun overwinningen op vreemde overheersers eren, de met goud beklede grootste orthodoxe middelvinger naar het Westen. Het reisverhaal vertelt niets over corrupte burgemeesters, het vele geweld in Moskou, de onleefbaarheid, het milieu en de natte dromen van miljardairs die er aan de touwtjes trekken.
Zef Hemel lijkt zich volledig te vereenzelvigen met Moskou en de stad amechtig te prijzen. Ik had meer kritische distantie verwacht.