Natuurzorg Veluwe-Vallei biedt mensen met een psychische kwetsbaarheid een werkplek in de natuur.
Natuurzorg Veluwe-Vallei biedt mensen met een psychische kwetsbaarheid een werkplek in de natuur. Zij zagen, snoeien en onderhouden paden in het bos- en heidegebied in Zuidwest-Veluwe. Het is zalf op de wond van werkzoekenden die, vaak langdurig, niet mee kunnen doen in de maatschappij of geen geschikte werkplek vinden. Ze hebben het gevoel niet mee te tellen. Gemeenten vergoeden het werken bij Natuurzorg Veluwe-Vallei uit de Wmo. Deelnemers hebben daarvoor een indicatie voor dagbesteding of activerend werk nodig.
Initiatiefnemer Aad Hendrickx, die Natuurzorg in 2017 oprichtte, wil mensen de kans geven in het groen te werken. Niet op een afgelegen plek in de bossen, waar mensen die zorg nodig hebben vroeger veelal werden ‘opgeborgen’. Maar in natuur met een publieksfunctie, middenin de samenleving. ‘Natuur is voor mensen die door ziekte of omstandigheden langs de kant staan, een ideale omgeving om hun draagkracht te vergroten. Groen heeft positieve effecten op onze mentale en fysieke gezondheid. Natuur ontspant en vermindert stress, angst, depressie en zet ook aan tot sociaal contact.’
Kleine groep
Met Natuurzorg Veluwe-Vallei brengt Aad Hendrickx z’n verschillende passies bij elkaar: in de natuur werken, behoud van natuur en landschap en iets betekenen voor anderen. Hij voert het natuuronderhoud uit in een kleine groep. ‘Deze deelnemers willen en kunnen niet op een plek werken waar veel mensen zijn. In een kleine groep zijn minder prikkels.’ Dat blijkt ook een van de succesfactoren van Natuurzorg. Deelnemer Rob vertelt dat de natuur hem goed doet omdat die hem rust geeft. ‘Door m’n autisme ben ik snel overprikkeld. Het werken in de natuur is een soort extra medicijn.’
Prikkels zijn niet de enige barrière die deelnemers moeten nemen om meedoen/werken vol te houden en ‘prikkelarm’ niet het enige dat Natuurzorg hen biedt.
Prettige en veilige werkplek
Rob zegt bij het project doelen te leren stellen. Z’n eerste doel was meedoen aan Natuurzorg en dat een half jaar volhouden. Dat lukte. Voorheen stopte hij meestal met activiteiten waar hij aan begon, hij voelde vaak weerstand. Wat maakt dat hij bleef? Rob: ‘Dat ik mezelf kan zijn. Iedereen kan zichzelf zijn bij Natuurzorg. Aad is heel rustig en niet oordelend. Ik kan alles bij hem kwijt en Aad geeft goede adviezen. Elke nieuwe deelnemer wordt geaccepteerd zoals zij of hij is.’ Bovendien is de werkplek relaxed. ‘Als je een dag niet goed in je vel zit en even wilt wandelen, dat kan en mag dat gewoon.’
Aad Hendrickx bevestigt dat hij bewust werkplekken creëert waar mensen zich thuis en prettig voelen. ‘Het gaat bij deelname ook niet alleen om werk, ook om het opbouwen van een vertrouwensrelatie.’ Hij investeert als vaste begeleider veel in 1-op-1-relaties met deelnemers. Mensen voelen zich gezien en gehoord, zoals ook Corrie. ‘Ik leerde nooit om me te uiten, waardoor ik in het sociale verkeer tegen conflicten aanloop.’ Bij Natuurzorg mag en kan ze zichzelf zijn. Ze ervaart haar plek in de groep als veilig. Als er iets misgaat ‘dump ik dat bij Aad. Hij kan probleem samenvatten en de kern eruit vissen. Daardoor kan ik dingen beter verwoorden, ook in andere sociale contacten.’ Corrie lijkt van een in zichzelf gekeerde vrouw, die zich niet begrepen en afgewezen voelde, langzaam maar zeker iemand te worden die, naar eigen zeggen, ‘redelijk functioneert in de maatschappij’.
Met elkaar een ‘we’
Bij Natuurzorg zitten mensen met uiteenlopende achtergronden die met elkaar een ‘we’
vormen. Ze leren samen te werken in een groep. Aad Hendrickx: ‘Veel deelnemers hebben privé te maken met eenzaamheid. Bij Natuurzorg zijn ze onderling verbonden. Ze zijn afhankelijk van elkaar. Ze moeten er samen uit komen: een plan maken, tempo afspreken, dat is voor hen allemaal niet zo vanzelfsprekend. Ze bieden elkaar hulp, accepteren elkaar zoals ze zijn en verschillen. Deelnemers helpen elkaar ook buiten werktijd. Een auto (uit)lenen, helpen verhuizen, schilderen, etc. Door het project zoeken zij elkaar op, ‘vanzelf’ zou dat niet zijn gebeurd.’
Verbinding
De combinatie van de veilige werkomgeving, het groepsgevoel en de persoonlijke relatie die begeleider Aad met deelnemers aangaat, leidt tot meer. Mensen ervaren weer verbinding en aansluiting bij een groter geheel, zijn minder geïsoleerd.
Rob vertelt bij Natuurzorg ook andere inzichten op te doen dan bij een therapie tussen vier muren. Bijvoorbeeld over omgaan met moeilijke momenten. ‘Als mensen vroeger op mij gerichte grappen maakten, ervoer ik die vaak als aanval. Ik leer hier dat het maar grapjes zijn.’ Ook leert hij dingen ‘stap voor stap te doen, niet te snel. Wanneer ik veel dwang of angst voel, richt ik me in het werk nu op waar ik mee bezig ben. Dat gebruik ik ook in het dagelijks leven. Als ik in het weekend veel dwang en angsten heb, richt ik me op waar ik dan mee bezig ben, zoals wandelen of teevee kijken.’
Waardering
Een ander belangrijk element is de waardering die deelnemers krijgen. Aad Hendrickx:
‘Men beseft dat deelnemers aan Natuurzorg ook bij de samenleving horen en iets waardevols kunnen doen. Het beeld ontstaat dat er mensen zijn die het weliswaar moeilijk hebben, maar ook recht hebben op een goede plek.’ Zo waarderen dierbaren van Rob dat hij het bij Natuurzorg heeft volgehouden. Zijn zussen, ouders en vrienden zien vooruitgang en zijn trots op hem.
Rob zette na een jaar Natuurzorg een stip op de horizon: toegroeien naar betaald werk.
Hindernissen
Wet- en regelgeving, ‘het systeem’, kan soms tegenzitten. Corrie had vorig jaar een terugval, ‘door de stress’, toen het drie maanden duurde voordat haar indicatie voor Natuurzorg rond was. Ook wilde ze een opleiding doen, maar mocht ze die aanvankelijk niet combineren met dagbesteding. Uiteindelijk kon ze de opleiding toch volgen én werken bij Natuurzorg.
Effecten
Werken in de natuur heeft direct een positief effect. Natuur draagt bij aan maatschappelijk herstel van psychisch kwetsbare mensen. Op langere termijn blijken deelnemers van Natuurzorg bovendien op een breder terrein stappen te zetten dan alleen arbeidsparticipatie. Aad Hendrickx: ‘Je ziet mensen van beschermd, begeleid of slechte huisvesting bijvoorbeeld doorgroeien naar zelfstandig wonen, wonen op een manier die bij hen past.’
Door de waardering van anderen neemt ook hun eigenwaarde toe. Natuurzorg maakt het mogelijk uit de cliëntenrol te stappen. ‘Mensen (her)pakken zelfregie, bijvoorbeeld door een opleiding te volgen, vrijwilligerswerk te doen of te starten met een traject van dagbesteding naar betaald werk. Ze gaan voor zichzelf een positie in de maatschappij zien,’ aldus Aad Hendrickx. ‘Mensen kunnen hier stappen zetten die ze twintig of dertig jaar geleden hadden willen zetten maar daarvoor toen niet de vaardigheden of ruimte hadden.’
Zoals Rob, die in het kader van een traject richting betaald werk inmiddels twee dagen per week in een winkel werkt. Rob: ‘Af en toe een klant helpen, maar niet constant in contact met anderen, mooi afgebakend.’ In de toekomst hoopt hij betaald werk te kunnen doen en door de salariëring meer voldoening te ervaren. ‘Ik ontwikkel me bij Natuurzorg, misschien is er kans op betaald werk. Dan heb ik geen uitkering meer nodig.’
Het lukt Natuurzorg om mensen die geen/moeilijk toegang tot de arbeidsmarkt hebben, een geschikte werkplek te bieden. Aad Hendrickx: ‘Deelnemers zijn vaak eerder ergens gestopt. Of het ging niet goed met hun gezondheid, waardoor de stap naar werk erg groot was. Bij ons weten ze vervolgens stappen te zetten.’ Deelnemers (her)ontdekken zichzelf, doen sociale vaardigheden op waarmee ze méér kunnen. Mensen bloeien en groeien. De waardering van buiten die zij met hun inzet oogsten is de motor achter zich verder ontwikkelen. Natuurzorgers nemen het heft weer meer in eigen hand. Voor sommigen is er al een passend en realistisch perspectief ná Natuurzorg. Hopelijk krijgen alle deelnemers de kans naar vermogen mee te doen, of het nu via betaald werk, vrijwilligerswerk of anderszins is. https://www.movisie.nl/artikel/natuurzorg-betekent-mij-ergens-horen
Geef een reactie