Een sociale coöperatie is een goed vehikel voor ondernemende statushouders.
Pangea Incubator begeleidt statushouders die een bedrijf willen beginnen. Dat doen ze terwijl ze nog een uitkering ontvangen. ‘Wij zijn pas tevreden als ze financieel op eigen benen staan,’ zegt Marcel Keyser, medeoprichter van Pangea.
Vier jaar geleden vluchtte Khaled Alyami (29) uit Jemen. Sinds najaar 2022 is hij uit de uitkering. Hij kreeg een verblijfsvergunning en richtte als statushouder een dadelhandel op in Bloemendaal: ‘Noori Dates’ (zijn vrienden noemen hem ‘Noori’, vandaar de bedrijfsnaam). ‘Mijn dadels komen uit Saoedi-Arabië,’ zegt Alyami. ‘Dadels zijn wat kaas is in Nederland. Ik heb een duurzaam bedrijf. De mandjes waarin ik ze verkoop, zijn gemaakt van droge bladeren van dadelbomen door Jemenitische vrouwen. Ik wil mensen daar ook helpen.’
Arabische zakenmentaliteit
Voordat hij moest vluchten, studeerde Khaled Alyami bedrijfskunde in Jemen. ‘In Nederland had ik vanaf dag één het plan om een dadelonderneming te beginnen. Ik deed marktonderzoek en ging bij Turkse, Marokkaanse en Nederlandse winkels langs. Niet alleen moslims eten dadels, ook Nederlanders.’ Hij begon met een ‘Arabische zakenmentaliteit’, vertelt hij: ‘Ik dacht te kunnen starten zonder papieren, kende de regels niet. Mijn gesprekspartners zeiden dat ik een certificaat nodig had, een vergunning moest regelen, mijn product moest branden, etcetera. Ik was bang dat het niet zou lukken om hier in Nederland een onderneming te beginnen.’ Een vriendin wees hem op Pangea. Khaled Alyami, meldde zich en doorliep met succes Pangea’s ‘Start your business’-programma.
Start your business
Pangea werd opgericht in 2021 en houdt kantoor in Alkmaar. Het is een sociale coöperatie. Nieuwkomer-ondernemers kunnen lid worden, zich ontwikkelen en met behoud van uitkering hun bedrijf opbouwen. De starters doorlopen een traject van een jaar, waarin ze een businessplan schrijven, kennis opdoen over wetten en regels, hun product uitproberen, klanten werven en hun eerste omzet draaien. In de laatste fase van het ‘Start your business’-programma werken ze toe naar een onderneming die zichzelf kan bedruipen. Pangea helpt hen in de opbouwfase met de administratie (btw-aangifte, vennootschapsbelasting afdragen, e.d.), het voldoen aan wet- en regelgeving, inkoop, marketing en soms ook met huisvesting.
Pangea vraagt gemeenten de programma- en begeleidingskosten voor de deelnemers op zich te nemen. Voor nieuwkomers met een businessplan maar zonder uitkering – bijvoorbeeld omdat ze een baantje vonden – die in het land van herkomst ondernemer waren, probeert Pangea sponsors te vinden onder lokale ondernemers. Zodat ook zij ‘Start your business’ kunnen volgen. De overheadkosten van Pangea worden gefinancierd door het Oranjefonds.
Dicht het gat
‘Als sociale coöperatie dichten wij het gat tussen de bijstand voor zelfstandigen (Bbz, Besluit bijstandverlening zelfstandigen) en startende ondernemers met een andere culturele achtergrond dan de Nederlandse,’ stelt Marcel Keyser. ‘Statushouders komen na hun inburgering in Nederland bijna allemaal in de bijstand terecht. Onze coöperatie maakt het mogelijk dat zij toch een bedrijf kunnen beginnen. Via ons als rechtspersoon kunnen zij hun eerste verdiensten investeren in de onderneming.’ Dat werk als volgt: ‘Het geld dat zij als lid van Pangea verdienen, is niet van hen, maar van de coöperatie. Tijdens de opbouw verdienen de statushouders zelf niets met hun bedrijf. In de bijstand zouden vrijwel alle verdiensten direct met de uitkering worden verrekend.’ Pangea spreekt met gemeenten af dat de coöperatie de inkomsten in één keer met de bijstandsuitkering verrekent zodra de ondernemer drie maanden op rij genoeg omzet om zonder uitkering in zijn of haar inkomen te kunnen voorzien en het bedrijf op eigen kracht kan voortzetten. Waarbij hij of zij dertig procent van de brutowinst mag investeren in het bedrijf. Dat is dan ook het moment dat de ondernemer de coöperatie verlaat en zich inschrijft bij de Kamer van Koophandel.
Netwerken ontsluiten
Een belangrijk onderdeel van de coaching is het ontsluiten van netwerken. Zo koppelt Pangea een lokale ondernemer als buddy aan een startende nieuwkomer. Marcel Keyser: ‘Ik dacht dat het moeilijk zou zijn Nederlandse ondernemers te interesseren om in gesprek te gaan en een statushouder verder te begeleiden. Tot mijn verbazing vinden ze het leuk en interessant. Kennelijk verkopen de doorzetters zichzelf met hun passie en verbinden de buddy’s hen graag met anderen.’ De buddy van Noori is een gepensioneerde man die voor Albert Heijn retailbedrijven opzette in het buitenland.
Ook brengt Pangea de startende ondernemers voor eventuele samenwerking in contact met gevestigde ondernemers in de regio. Coach en starter bereiden de ontmoetingen samen voor en de coach gaat mee op gesprek. ‘Doel is dat lokale ondernemers vertrouwen in het nieuwe bedrijf krijgen en er een duurzame relatie kan ontstaan. Noem het een warme overdracht,’ zegt Marcel Keyser. ‘Bij Noori Dates is dat bijvoorbeeld gelukt met een fabrikant in chocoladepasta. Die gaat nu dadelpoeder als suikervervanger afnemen van Khaled.’
Ook is contact gelegd met NS. ‘We bespraken de eventuele verkoop van Noori Dates in kiosken van NS. Noori weet nu waar zijn producten aan moeten voldoen als hij aan de spoorwegen wil leveren.’ NS stelde overigens landelijk al een aantal bedrijfsruimten beschikbaar om maatschappelijke ondernemers winkelruimte te bieden.
Uit de contacten en het groeiende netwerk kunnen dus dwarsverbanden tussen nieuwkomers en gevestigde lokale ondernemers ontstaan. Volgens Marcel Keyser zijn er ook bruggen te bouwen tussen Pangea, startende ondernemers en SW- of leerwerkbedrijven. Bijvoorbeeld als een nieuw product moet worden gesealed en een bestaand sociaal werkbedrijf daarin kan voorzien.
Gemeente
De gemeente Alkmaar is positief over de aanpak van Pangea en biedt hun begeleidingstraject-op-maat graag aan, laat een woordvoerder van de gemeente weten. ‘Zo kunnen ondernemende statushouders hun droom verwezenlijken,’ zegt een woordvoerder. ‘Ze komen uit alle windstreken en brengen ervaringen en competenties mee. Ze hadden winkels of runden zelfs hele fabrieken in het land van herkomst. Anderen werkten als accountant of weten veel van sociale media. Nederland is gebaat bij nieuw talent, de arbeidsmarkt en samenleving vrágen om extra arbeidskrachten en ondernemerschap. Met het programma en de coaching van Pangea ontwikkelen deze nieuwe ondernemers zich en worden hun talenten en competenties inzetbaar in de Nederlandse samenleving. Pangea maakt hen wegwijs.’ De gemeente verwacht dat zij met de begeleiding en coaching van Pangea in relatief korte tijd zelfstandig werken, integreren in de regio Alkmaar en bijstandsonafhankelijk worden.
Doel
Het doel van Pangea is dat zestig procent van de starters in de coöperatie binnen twaalf maanden uitstroomt en de volgende twintig procent in het tweede jaar. Lukt dat? ‘Pangea begon eind 2021 in Alkmaar,’ zegt Marcel Keyser. ‘Van de tien starters hebben nu zeven ondernemers omzet, drie starters zijn uit de uitkering. Sommigen begeleiden we nog wat langer. Eén deelnemer is wegens ziekte gestopt.’
Alkmaar is te spreken over de resultaten. De ervaringen zijn goed, aldus de woordvoerder. ‘De betrokkenheid van deelnemers is groot, hun taalniveau is opvallend verbeterd en het werken met buddy’s verloopt goed. Het ondernemerschap en alles wat daarbij komt kijken, bevordert hun integratie in Nederland. Aandachtspunten zijn dat afspraak afspraak is en de financiële aspecten van ondernemerschap.’ Welke, voorbeeld?
Khaled Alyami voelt zich goed geholpen door zijn gemeente, Bloemendaal. ‘De gemeente verwacht dat je aan de gang gaat en uit de uitkering komt. Ik deed dat uit mezelf al en het is gelukt. Ik doe mijn best en heb al met mijn bedrijf in de lokale krant gestaan. Alle gemeenten zouden een coöperatie moeten hebben voor statushouders die zich als ondernemer willen ontwikkelen en vestigen.’
Bijstandsonafhankelijk
Khaled Alyami ontvangt ons in het magazijn annex de kantoorruimte van Noori Dates, gevestigd in het souterrain van een sociale huurflat. Die bedrijfsruimte vond hij op advies van de gemeente Bloemendaal. Hij verkoopt de dadels via zijn webshop (https://nooridates.com), levert aan afnemers in de regio en is in overleg met winkelketens. Alyami levert de dadels nu nog persoonlijk met eigen vervoer, maar in de toekomst hoopt hij het bezorgen van de bestellingen uit te besteden.
Het geld dat hij met Noori Dates verdient, investeert Khaled Alyami in zijn bedrijf. Zijn persoonlijk inkomen verdient hij door twee dagen per week in een restaurant te werken. ‘Ik ben nu zes maanden uit de uitkering. Mijn plan is om te groeien en mensen in dienst te nemen, bijvoorbeeld andere statushouders.’
Een businesscoach van Pangea begeleidt hem totdat zijn bedrijf duurzaam in de markt staat. ‘Zij denkt met me mee. Pangea laat je nog niet los na het Start your business-programma. Pangea maakt je van zero tot hero.’ De coöperatie is inderdaad pas tevreden als de ondernemer op eigen benen staat, bevestigt Marcel Keyser: ‘Mooie plannen zijn niet genoeg. Als de ondernemers ook nog zelf voor extra werkgelegenheid gaan zorgen, wordt hun achtergrond en kwetsbaarheid een kracht.’
LaNSCO
Pangea Incubator is samen met twintig andere sociale coöperaties aangesloten bij het Landelijk Netwerk Sociaal Coöperatief Ondernemerschap LaNSCO, dat werd opgericht in 2017. LaNSCO ondersteunt bestaande en startende sociale coöperaties door heel Nederland en behartigt hun belangen. Het netwerk en de coöperaties richten zich op mensen die langdurig in de bijstand zitten. Een sociale coöperatie biedt kansen aan uitkeringsgerechtigden die graag als zelfstandige willen werken, want het lukt niet iedereen om een betaalde baan te vinden. Aspirant-ondernemers kunnen bouwen aan hun toekomst. Bij de 21 coöperaties zijn rond 270 starters aangesloten. Zij zijn lid van een coöperatie en kunnen met toestemming van de gemeente en begeleiding vanuit de coöperatie een bedrijf beginnen met behoud van hun uitkering. Van bijstandsgerechtigde worden zij dan bijvoorbeeld cateraar, tuinman, naaister, grafisch ontwerpster of manusje-van-alles. Of tot dadelhandelaar dus. ‘Met de sociale coöperatie als broedplaats en springplank ondernemen mensen zich deels of geheel uit de bijstand,’ is op de website https://lansco.nl/ te lezen. Tussen 2017 en 2020 zijn landelijk 124 van de 269 deelnemers uitgestroomd uit een coöperatie.
Geef een reactie