CDA, PvdA en SP kunnen Tweede Kamerverkiezingen beter ingaan met passende banen én zorg voor meest kwetsbare werkzoekenden met een arbeidsbeperking. Doorstart sociale werkvoorziening is stap terug.
site Binnenlands Bestuur – 28 januari 2021
CDA en PvdA, medeverantwoordelijk voor de Participatiewet en daarmee het sluiten van de sociale werkvoorziening, willen een doorstart van SW-bedrijven, zo staat in hun verkiezingsprogramma. CDA en SP werken samen aan een initiatiefwet ‘sociale ontwikkelbedrijven’. Dat is een stap terug. SW-bedrijven moesten al ver vóór 2015 budget inleveren, hun productiefste werknemers detacheren en zich omvormen tot ontwikkelbedrijven. Daardoor wisten zij nieuwe doelgroepen te betrekken en extra inkomsten te vergaren. Om de hardnekkige uitsluiting van arbeidshandicapten op de arbeidsmarkt tegen te gaan, kunnen partijen zich beter inzetten voor serieuze werkgeversbetrokkenheid bij een inclusieve arbeidsmarkt. En de hand in eigen boezem steken, want de overheid presteert nog slechter dan particuliere bedrijven bij het creëren van extra arbeidsplaatsen voor de kwetsbaarste doelgroep. Om hun participatiekansen te vergroten, moeten gemeenten en UWV begeleiding op de werkplek, zo nodig, bovendien combineren met zorg.
Recent onderzoek naar de effecten van de Participatiewet (2015) en banenafspraak (2013) laat tegenvallende resultaten zien. De banenkans voor de kwetsbaarste groepen neemt zelfs áf in plaats van toe. Gemeenten en UWV bereiken niet alle werkzoekenden met een arbeidsbeperking en arbeidswens. De Participatiewet sneed de route naar de sociale werkvoorziening (SW) voor nieuwe kandidaten af. Mensen met een arbeidsbeperking moesten bij gewone werkgevers aan de slag. In de praktijk is er een mismatch tussen beleidsinstrumenten als loonkostensubsidie om mensen aan een baan te helpen en de verschillende doelgroepen die ondersteuning nodig hebben. Gemeenten en werkgevers romen de meest kansrijke mensen af, waardoor de beschikbare middelen naar hén gaan en niet naar kwetsbaarder mensen die deze harder nodig hadden. Werkgevers die daadwerkelijk arbeidsgehandicapten in dienst nemen, een te kleine groep, hebben bovendien een voorkeur voor lichamelijk gehandicapten, terwijl de meeste bijstandsgerechtigden en mensen met voorheen een WSW-indicatie een verstandelijke of psychische beperking hebben.
Banenafspraak
Sociale partners spraken af vóór 2026 125.000 extra banen te realiseren voor mensen met een beperking. UWV monitort de extra banengroei en stelde eind 2019 dat al 53.000 extra banen zijn gecreëerd. Onderzoeker Robert Capel komt tot andere bevindingen. In plaats van de door UWV getelde extra banen, ligt het daadwerkelijke aantal op 12.000 extra werkzame personen, zo’n 80% minder! Omdat wetten en geldstromen gemeenten sturen in wie zij ondersteunen, werken Participatiewet en banenafspraak trechtervormig, waardoor veel mensen met een beperking, arbeidsvermogen én een arbeidswens buiten beeld blijven, volgens zelforganisatie Ieder(in) ongeveer 1,1 miljoen.
In het hele land nemen sociale firma’s medewerkers met een beperking in dienst, ook als zij geen vergoedingen of subsidies ontvangen. Zij zijn laagdrempelig, bieden vaak een vakopleiding en passende ondersteuning, helpen duizenden klanten arbeidsfit worden en aan een baan in een ICT-bedrijf, fietsenmakerij, horeca of recycling. Veel gemeenten haalden schotten tussen de ambtelijke afdelingen Werk & Inkomen en Wmo weg en het ministerie voor SZW maakte de overgang van dagbesteding naar beschut of regulier werk en, zo nodig, terug mogelijk, zonder verlies van bestaanszekerheid. In het hele land leren arbeidsmarktregio’s samenwerken met o.a. de ggz en landelijk kenniscentrum Movisie organiseert Transitiearena’s om arbeid en zorg dichter bij elkaar te brengen.
De werkelijkheid is stappen verder dan partijen als PvdA, CDA en SP, hun voorstellen een zwaktebod en stap terug. De SW-bedrijven die nog over zijn in Nederland, zijn allang ontwikkelbedrijven en kunnen zich beter aansluiten bij de trend om passende banen met zorg voor de doelgroep te combineren.
https://www.binnenlandsbestuur.nl/sociale-ontwikkelbedrijven