Qracht 500

Ronnie (52) oefent voor het spelen van de Straatmonologen, een theatervoorstelling van daklozen. Ronnie vertelt daar zijn eigen verhaal. Hij is een ‘nieuwe arme’. ‘Twee jaar geleden had ik nog een eigen huis en een eigen goedlopend bedrijf in de bouw. Ik plaatste sanitair en badkamers. Ik werkte met zzp’ers en had werk vooruit voor een half jaar. Tot ik voor de tweede keer een burn out kreeg. Ik viel terug tot de bijstand. M’n huis is met verlies verkocht door de bank, daar heb ik een schuld aan overgehouden.’ Hij woont in het Labrehuis in Eindhoven, een groot opvangcentrum voor dak- en thuislozen. De vaste lasten worden betaald, bewoners krijgen zakgeld. Ronnie maakt zelf afspraken met deurwaarders. ‘Ik wil niet onder bewindvoering, noch in de schuldsanering.’ Binnenkort krijgt hij een huurwoning. Ook werkt hij weer, nu als vrachtwagenchauffeur. Hij wil graag terugkeren in de bouw. ‘Bouwmarkten smeken me weer te beginnen als tegelzetter en stukadoor.’ Echte armoede is er niet in Nederland, zegt hij, ‘maar gegeven de welvaart is armoede dat ik dingen niet kan doen die anderen wel kunnen. Materieel gezien heb ik niet veel meer, maar ik heb eten en drinken. Én m’n ziel en waardigheid.’

Z’n mannenberoepen (in de bouw, op de vracht, maar ook brandweerman) zijn opmerkelijk, want Ronnie zit als Yvonne tegenover me. Hij is transgender. ‘Als ik werk kleed en gedraag ik me als man, daarbuiten graag als vrouw. 35 jaar deed ik dat stiekem, maar sinds een half jaar kan het me niks meer schelen. Ik heb een borstprothese gekocht, kleedde me om en ben zo de straat opgegaan. Ik wil shemale worden, half vrouw half man.’ Hij wordt ermee gepest, maar níet door Marokkanen, Somaliërs, Turken en Antillianen in het Labrehuis. ‘Van hen krijg ik de mooiste reacties. Vooroordelen kloppen niet altijd. De meeste problemen heb ik met oer-Hollandse mannen.’

Ronnie heeft geen gemakkelijk leven gehad. Hij is als kind seksueel misbruikt door z’n moeder, is depressief geweest en deed twee keer een zelfmoordpoging. Als jongvolwassene had hij keelkanker. Hij zit niet bij de pakken neer, is actief. ‘Ik heb veel op eigen kracht gedaan. Ik snap zelf niet waar ik de energie vandaan haal. Maar ik moet wat doen, als ik de hele dag in bed blijf liggen gaat het niet goed met me.’

Mario (41) verloor z’n baan als verzekerings- en hypotheekadviseur, omdat zijn baas failliet ging. Ook moesten hij en z’n vrouw hun huis verkopen. Zijn vrouw was op dat moment zwanger van een tweeling. Mario, vader van inmiddels vier kinderen, bleef met een schuld zitten en kwam in 2005, via de rechter, in de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP). Hij werkte bij een ander bedrijf door als hypotheekadviseur om de schuld af te betalen. Hij en z’n gezin leefde van de 90% van het minimumloon die hij mocht houden. In 2008 verliet hij de WSNP met een schone lei verklaring. Mario had verschillende korte contracten, maar was in 2009 ook een jaar werkloos. Hij begon, uit nood geboren, voor zichzelf. Mario:‘Ondanks m’n schone lei was ik echter nog steeds geregistreerd bij Bureau Krediet Registratie (BKR). Ik kon als zelfstandige nog geen telefoonaonnement krijgen.’ Met een microkrediet en de Bijstandsregeling zelfstandigen Friesland (BZF), zette hij een eigen adviesbedrijf op, zonder succes. ‘Ik moest stoppen omdat ik niet genoeg verdiende, onder andere om de lening terug te betalen. Nu werk ik parttime en wordt m’n inkomen aangevuld tot bijstandsniveau. Onze auto heb ik weg moeten doen, die werd te duur. Vorig jaar zijn we nog met vakantie geweest, of dat dit jaar lukt, weet ik niet. Ik ga proberen weer een full time baan te zoeken. In 2013 ben ik eindelijk uit de registratie van het BKR.’

Renate (61) ontvangt een uitkering van €880,- per maand, plus eenmaal per jaar een langdurigheidtoeslag. Ze is Duitse van geboorte en goed opgeleid. Vroeger deed ze administratief werk in een im- en exportbedrijf. Sinds 1976 woont ze in Nederland. Hier trouwde ze en kreeg drie kinderen. Rond haar 50^ste was het huwelijk voorbij en ging Renate een relatie aan met een Antilliaanse man. ‘Na een paar jaar in Nederland, verhuisden we naar Curaçao om voor zijn zieke vader te zorgen. Hij raakte zwaar aan de cocaïne en begon me te mishandelen. Hij werd schizofreen en sloot me maandenlang op. Toen ik aangifte van mishandeling deed, belde de politie stiekem naar Nederland en zette me het land uit. M’n kinderen betaalden de reis.’

Na terugkomst in Nederland deed Renate korte tijd schoonmaakwerk. ‘Ik was echter zo ondervoed uit Curaçao teruggekomen, dat het werk te zwaar was. Ik protesteerde bovendien tegen de slechte werkomstandigheden – ik moest schoonmaken in de vrieskou, zonder warm water – en verloor m’n baan.’ Vijf maanden leefde ze van alleen haar zorgtoeslag, van €50,- per maand. Zo liep ze huurachterstand op. Ook bouwde ze een betalingsachterstand bij het energiebedrijf op en ze heeft een kleine belastingschuld, ‘voor een brommer die in de schuur staat,’ zegt ze verontwaardigd. ‘Met het CIJB kun je niets regelen.’ Bij elkaar heeft ze nog €2500,- aan schuld openstaan. Die betaalt ze zelf af. ‘Daarvoor houd ik €10,- per week apart. Omdat ik de schuldsanering zelf regel en niet aan de budgettering door de gemeente wil, krijg ik geen voedselpakket van de voedselbank.’

Van haar bijstandsuitkering voor een alleenstaande kan ze haar kapotte schoenen niet laten repareren. Maar ze zorgt wekelijks drie dagen voor een van haar kleinkinderen. Als dank betaalt haar dochter af en toe nieuwe schoenen. Ook betaalt zij de begrafenisverzekering voor Renate.

Renate moest deelnemen aan activering van de Sociale dienst, ‘om op eigen benen te staan’. Maar dat doet ze al, zegt ze. Gelukkig accepteert de gemeente de zorg voor haar kleinzoon als vrijwilligerswerk.

Ze leeft in armoede, zegt ze, maar geeft daar niet aan toe. ‘Ik blijf positief denken. Als ik negatief word, dan ga ik met een kromme rug, naar beneden kijkend over straat. Als ik geen brood heb, eet ik aardappels. En als ik geen koffie meer heb, ga ik een kopje koffie drinken bij de buren. We overleven wel.’