Overleg met de familie is niet alleen een beleidskwestie in huize Liduina. Het is vooral een houding. Leidinggevenden dragen die uit naar alle medewerkers, van tuinman tot pastoraat. [Lees meer…] overFamilieparticipatie in verpleeghuis Boxtel
Dolle rederijkers
Wil (populistisch) ‘rechts’ uiting geven aan z’n afkeer, hekel, minachting, ja zelfs haat ten opzichte van ‘links’, dan zijn termen als ‘grachtengordel’ en ‘linkse kerk’ voldoende om de toehoorder duidelijk te maken hóe groot de hekel is en hóe erg links. De Amsterdamse grachten waren van oorsprong het domein van kooplieden, bankiers, notabelen en andere rijke Amsterdammers. En worden, gezien de huizenprijzen en huren, nog altijd voornamelijk bevolkt door beter betaalde medemensen en bedrijven. Hoewel er progressieve christenen zijn, heeft de kerk als instituut ook niet bepaald een links imago. Eerder het tegendeel. ‘Grachtengordel’ en ‘linkse kerk’ zijn bedoeld als dodelijke treffers. Ze wekken de suggestie dat ‘de vijand’ van weleer nu bij links aan het roer staat. Links zou van woordvoerder van underdogs en verworpenen der aarde tot elite en heersende bovenlaag zijn geworden. Niet langer vertolkt links het maatschappelijk ongenoegen, maar rechts.
Het is vooral retoriek.
Als je naar politieke voorkeur kijkt, stemmen de meeste Amsterdamse binnenstadsbewoners inderdaad links. Maar hoelang nog? De PvdA verbeterde bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen het resultaat van 25% in 2006 tot 31,9% in 2010, mede door ‘het burgemeesterseffect’ van voorman Job Cohen. Maar GroenLinks en de VVD wisselden stuivertje. De eerste liep in Amsterdam Centrum (wat meer is dan de grachtengordel alleen) terug van 18,2% naar 16,8%. De VVD groeide van 16,5% naar 18,5%. De SP verloor substantieel, van 17,3% naar 6,4% en de PVV verdubbelde haar stemmenpercentage van 2,6% naar 5,1%. Een echte klapper maakte alleen D66, dat haar steun bijna verdrievoudigde (van 6% naar 15,9%), maar die partij hoort nauwelijks tot de vermaledijde ‘linkse kerk’. Het is ook retoriek omdat de grachtengordel net zozeer staat voor popcorn, patat, bontmantels en kerstmarkt als voor boekhandels, musea en restaurants voor de linkse intelligentsia.
Waar is wel dat de ‘grachtengordel’ symbool kan staan voor democratisering van de cultuur, hier en daar aarzelend weer ‘beschaving’ genoemd. De (mede) door links bevochten emancipatie van arbeiders en kleine luyden, vrouwen, homo’s en mensen afkomstig uit armere streken op de wereld, heeft de maatschappij drastisch veranderd. Gelijke onderwijskansen, gelijke behandeling, stadsvernieuwing, arbeidsparticipatie en minimuminkomens leidden tot goede woningen, enorme groei van het aantal studenten en politieke en culturele vertegenwoordiging van jan met de pet, vrouwen en minderheden. Hoewel veel linkse idealen zijn verwezenlijkt, is Nederland nog verre van de gedroomde maatschappij. De verschillen tussen rijk en arm, tussen mannen en vrouwen, tussen Nederlanders en nieuwkomers, etc. zijn nog altijd groot of nemen zelfs weer toe. Er waren en zijn daarnaast genoeg andere zaken waar links zich om bekommert, zoals milieu, vrede, veiligheid, mensenrechten en internationale samenwerking.
De vrijzinnig/progressieve denktank de Waterlandstichting verlegde de aandacht geografisch al van de grachtengordel naar de meer landschappelijke periferie. Voor de ‘linkse kerk’ moeten ook verleidelijker termen te bedenken zijn. De fluwelen kopstoot, breed smakelijk, de dolle rederijkers?
‘Ik wens licht.’
Op 10 november was het weer de Dag van de Mantelzorg. Mantelzorgers zijn mensen die langdurig en onbetaald zorgen voor een hulpbehoevende ouder, buurman of vriendin. Op de jaarlijkse Dag gaat het even om hén in plaats van om hun zieke naaste. Ze krijgen een programma, een verzorgde lunch en een cadeaupakket aangeboden van het centrum voor mantelzorg Markant. Amsterdam Oost en gemeente Diemen lanceerden die dag een nieuwe vorm van ondersteuning van mantelzorgers, de www.mantelzorgchat.nl. Op de site kunnen mantelzorgers met elkaar of met professionele hulpverleners van gedachten wisselen, anoniem of gewoon onder hun eigen naam. Ze kunnen chatten in een groep of één op één. Er staan tips en handige adressen op de site. Ook is er online informatie te vinden over regelingen en hulp waar mantelzorgers, via Markant, zelf een beroep op kunnen doen, zoals respijtzorg. Een vrijwilliger neemt dan tijdelijk de zorg over zodat de mantelzorger even tijd voor zichzelf heeft. De gedachte achter de website is dat mantelzorgers, die vaak ook nog gewoon een baan hebben of een opleiding volgen, geen tijd hebben naar een bijeenkomst van en voor mantelzorgers te gaan. De site is overal te openen en te gebruiken, die komt als het ware naar hen toe.
Mantelzorgers uit Oost konden op 10 november naar voren brengen wat er nog kan verbeteren aan de ondersteuning van hen. Het stadsdeel legde onder andere zijn oor te luister op een basisschool. Er zijn immers ook jonge mantelzorgers, die een zieke ouder, broertje of zusje (moeten) helpen verzorgen. Een 11-jarig meisje liet weten ‘licht’ te wensen. Gemiddeld moet ze anderhalf uur per dag helpen thuis. Het liefst zou ze willen dat ‘er niets aan de hand was’ en dat ze ‘vrij’ kon zijn.
Aan de mantelzorgchat op internet zal het kind niet snel iets hebben. Vermoedelijk heeft ze meer baat bij iemand die haar de zorg uit handen neemt die waarschijnlijk te zwaar voor haar is. Of bij een zorgcoördinator op school die begrijpt waarom ze soms zit te slapen in de klas in plaats van opletten. Geschat wordt dat een kwart van alle kinderen met een ziek of gehandicapt gezinslid te maken heeft.
De nieuwe mantelzorgchat en het feit dat ook kinderen (moeten) mantelzorgen, verdienen beide bekendheid en aandacht.
Verbonden met vertrouwde vreemden
Het woord ‘verbinden’ is wat mij betreft behoorlijk versleten. Zowel gemeenten als welzijnsinstellingen willen verbinden, zowel progressieve als conservatieve politici. Maar gemeenten en welzijnsinstellingen moeten veel bezuinigen; er zal vooralsnog meer worden ont- dan verbonden, vrees ik. En als conservatieven gaan regeren met een gedoogpartij die juist aan maatschappelijk splijten z’n identiteit ontleent, wat betekent ’t dan nog? Ik kan het woord v.e.r.b.i.n.d.e.n niet meer horen voorlopig.
Juist daarom is het zo verfrissend iemand hier eens wat anders over te horen zeggen. De Rotterdamse onderzoeker Joke van der Zwaard sprak op 14 oktober op het congres Welzijn Nieuwe stijl 2010. Lang niet iedereen heeft baat bij een welzijnsproduct als buurtbarbecues, zei ze, die moeten binden en sociale cohesie bevorderen. Integendeel. Voor mensen met bijvoorbeeld psychiatrische problematiek is zo’n georganiseerde ontmoeting teveel gevraagd, net als andere activiteiten die goed nabuurschap stimuleren. Van der Zwaard stelde dat veel kwetsbare mensen meer gediend zijn met ‘vriendelijke afstandelijkheid’. Juist een ‘goede schutting maakt goede buren’, aldus Van der Zwaard. Ze toonde er een foto bij van een schutting met een opening voor eventueel, tot niets verplichtend contact met buren. Ook toevallige contacten zorgen voor verbinding en sociale cohesie, bijvoorbeeld van willekeurige mensen, die samen van de Copy Corner gebruik maken of samen staan te wachten tot de school uitgaat. Het zijn relaties tussen ‘vertrouwde vreemden’, waar geen welzijnswerker aan te pas komt. ‘Er is meer verbondenheid tussen mensen dan je denkt,’ stelde Van der Zwaard.
Ingrepen van buitenaf, of die nu komen van sociaal-cultureel werkers of van politici, zijn vooral nodig als mensen niet op eigen kracht uit hun isolement kunnen komen en ondersteuning of bescherming nodig hebben. Joke van der Zwaard pleitte voor voorzichtige bemoeizorg in plaats van al te kordaat Eropaf!
Met onderzoekers als zij, die zorgen voor nuancerende en nieuwe inzichten, voel ik me eerlijk gezegd wel verbonden.
Uit de linkse kerk geklapt
Veel linkse, feministische of ‘roze’ mensen zullen momenten van twijfel over het maken van ‘de juiste keuze’ hebben gekend, zelfs van verscheurdheid. Ikzelf herinner me bijvoorbeeld een bijeenkomst waar witte vrouwen zich door zwarte vrouwen het zwijgen lieten opleggen om te praten over vrouwenbesnijdenis of eerwraak, omdat dat van hernieuwd kolonialisme zou getuigen. Dat zwijgen kwam voort uit ons schuldgevoel over de witte westerse dominantie in de wereld. Je legde underdogs niet je normen op rond seksegelijkheid en zelfbeschikkingsrecht. We waren solidair zonder voorwaarden vooraf. We vonden bovendien dat zwarte vrouwen, net als witte, recht op hun eigen bevrijdingsstrijd, in hun eigen tempo en onder hun eigen voorwaarden. Maar ook verscheurd dus.
Tegelijkertijd links, feministisch en lesbisch zijn, betekent steeds keuzes maken en zaken tegen elkaar afwegen. Ik liep niet mee in een betoging tegen Israëlische terreur in de Gazastrook, hoe solidair ik ook was en ben met het Palestijnse volk en hoe fel ook tegen de Israëlische bezettingsmacht. Want fundamentalisten van Hamas, op democratische wijze aan de macht gekomen, gebruiken net zo goed geweld en respecteren noch waarborgen vrijheid, gelijkheid en zelfbeschikking van vrouwen en homo’s.
Femke Halsema maakt de afweging van rechten en vrijheden op de GroenLinks conferentie over godsdienstvrijheid politiek. Ze brengt een scheiding aan tussen de vrijheid van godsdienst en de grenzen daarvan. De godsdienstvrijheid in Nederland is een individueel recht. Mensen die op grond daarvan worden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt, in het bijzonder onderwijs of in de gezondheidszorg, moeten een beroep op bescherming van de staat kunnen doen. Halsema respecteert ook het in georganiseerd verband beleven van dat individuele recht op godsdienstvrijheid. Ze trekt de grens bij het collectief dat individuen dwingt tot religieuze rituelen of dreigt met sociale uitsluiting, of het nu een kerk, moskee of religieuze gemeenschap is.
Omdat de afweging tussen solidariteit met kwetsbare minderheden en verdediging van mensenrechten voor linkse mensen op dit moment vooral betrekking heeft op gelovige moslims, richt Halsema zich vooral op hen. Progressieve mensen moeten, vaker dan tot nu toe gebeurt, de confrontatie zoeken bij intolerantie van moslims. Net als de uitsluiting van vrouwen van passief kiesrecht door de SGP, is het onaanvaardbaar als orthodoxe moslims onverdraagzaam zijn tegenover andersdenkenden en afvalligen, of hen zelfs uit hun gemeenschap stoten, en reactionair in hun opvattingen over vrouwen en homo’s. Daar moet discussie over mogelijk zijn. Een godsdienst is niet vrij als er gewetensdwang is, aldus Halsema. Vrouwen moeten bovendien keuze- en kansenvrijheid hebben, zowel wat betreft het dragen van religieuze symbolen, als met betrekking tot onderwijs, participatie op de arbeidsmarkt en in de politiek.
Ahmed Marcouch, eenzame strijder van de PvdA, hakt al langer met dit bijltje, én vergaloppeert zich soms. Het is voor progressief Nederland dan ook spitsroeden lopen om op dit moment afgewogen met de principes van godsdienstvrijheid en mensenrechten om te gaan. Moslimbashers staan klaar ‘links’ voor deze gelegenheid bij hun kamp in te lijven. Maar er moet met moslims m/v gepraat kunnen worden over het in vrijheid dragen van een hoofddoek, vrije partnerkeuze in plaats van gearrangeerde huwelijken of het binnen houden van vrouwen, zonder voor kolonialist of racist te worden uitgemaakt.
‘We hebben jullie nodig,’ riep een strijdbare moslimactiviste met hoofddoek op de GroenLinks conferentie over godsdienstvrijheid. ‘Niet te terughoudend zijn als het gaat om indoctrinatie op islamitische basisscholen en in moskeeën.’
We moesten er maar eens over praten.
PREMtime
Sinds de opkomst van Pim Fortuyn heeft links Nederland het zwaar. Rechts wint terrein, Wilders lijkt niet te stoppen en met de komst van het nieuwe kabinet heeft links opnieuw een harde klap te verwerken. Wat moet links doen om de gloriedagen van weleer te laten herleven? Morgen in PREMtime: hoe links haar teleurgestelde kiezers terug moet winnen. Prem praat er over met SP-leider Emile Roemer, Annemiek Onstenk van de Waterlandstichting en journalist Carel Brendel.