In de Hollandsche Schouwburg en op het Holocaust Namenmonument in Amsterdam kom ik de naam Mietje Onstenk-Polak tegen. Ze is omgebracht in Sobibor op 21-05-1943, 79 jaar oud. Wie was Mietje en zijn wij als (verre) familie ergens met elkaar verbonden? Ik ga op onderzoek uit.
[Lees meer…] overMietjeGeen categorie
Leerlingen technasia presenteren plannen duurzame woningen Amsterdam-West
Huizen van speels gestapelde, gerecyclede containers en een park op het dak. Zomaar twee ideeën van vierdeklassers van technasia voor de tentoonstelling De Stad van de toekomst in het Van Eesteren Museum. Vijfenveertig leerlingen van de Amsterdamse lycea Caland, Damstede en Metis Montessori onderzoeken in opdracht van dit museum hoe er tienduizenden extra woningen in Slotermeer bij kunnen komen. Ze moeten duurzaam zijn en in een groene, veilige en gezonde omgeving staan. Ook denken de leerlingen na over hoe Amsterdam zich kan aanpassen aan klimaatverandering. Experts van de gemeente, het waterschap en woningcorporaties staan de scholieren bij in het maken van hun eindproduct. Eind januari zijn de plannen klaar.
Damstede
Leerlingen van het technasium Damstede willen Slotermeer verdichten door laagbouw te vervangen door hoogbouw. Planten tegen de gevel (‘die tegen warmte en droogte moeten kunnen’) en een groter park vergroenen de wijk. En door het afsluiten van sommige wegen wordt die veiliger. Ook sociale cohesie vinden de leerlingen belangrijk. ‘Het centrum van de buurt verlevendigen we door de basisschool te verplaatsen,’ zegt Emma, een van hen. ‘Het schoolgebouw toveren we om tot buurtvoorzieningen. In bestaande hofjes komen moestuinen, een speeltuin of een voetbalveld, waar mensen elkaar ontmoeten en samenwerken.’
Van Eesteren
Architect en stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren ontwierp in de jaren 30 van de vorige eeuw het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP) voor Amsterdam. Na de Tweede Wereldoorlog werd dat uitgevoerd, met onder andere de aanleg van de Westelijke Tuinsteden. In het AUP voerden licht, lucht en ruimte de boventoon. Sinds 2017 prijkt er een Van Eesteren Museum aan de noordzijde van de Sloterplas. Dat eert het werk van Van Eesteren en geeft rondleidingen in het door hem ontworpen Slotermeer in Amsterdam-West. De gemeente besloot onlangs dat er tienduizenden extra woningen moeten komen, vooral in dit gebied.
Het Van Eesteren Museum vroeg leerlingen van drie Amsterdamse technasia hoe zij die woningen zouden realiseren. ‘Jongeren zijn de toekomstige bewoners van deze wijk,’ zegt initiatiefnemer Marian Konijn, vrijwilliger educatie bij het museum. ‘Laat hen meedenken over de invulling van de stadsuitbreiding van nu: bínnen de stadsgrenzen, duurzaam en passend in het ontwerp van Van Eesteren.’
Metis Montessori
Leerlingen van Metis ontwierpen een enorm complex met twee piramides, verbonden door een glazen wand met appartementen en een parkstrook op het dak. Op de plek waar nu flats staan, komen wat hen betreft twee gelaagd gestapelde piramidevormige gebouwen. Met aan de buitenkant woningen, galerijtuinen met ruimte voor zonnepanelen. Binnenin komen voorzieningen als een buurthuis. ‘We realiseren drie keer zoveel woningen, 800 stuks,’ vertelt vierdeklasser en talentvol tekenaar Moira. ‘Huur en koop, voor ouderen, gezinnen en studenten. Eén gemeenschap bestaande uit verschillende klassen en mensen.’
‘Het plan is grotesk,’ zegt architect Hieke Bakker, die de scholieren als expert bijstaat bij het uitwerken en presenteren van hun ideeën. ‘Het mooie is echter dat ze aan veel details denken, waardoor het bouwwerk minder massief oogt. Qua schaal past hun ontwerp in de buurt.’ Medeleerling Bram vertelt dat ze bijvoorbeeld rekening hebben gehouden met voldoende lichtinval voor de overburen. ‘Hoewel ons wooncomplex 50 meter hoog wordt.’
Een tweede groepje Metis-leerlingen bouwt twee verdiepingen met twintig woningen boven op bestaande woonblokken, ook met een park en zonnepanelen er op. De huizen variëren van klein tot groter. De expert adviseert de jongeren de extra bouwlaag te ondersteunen met een draagconstructie.
Caland
De jeugdige stadsplanners van technasium Caland richten zich op het neerzetten van duizenden extra woningen in een schonere en veiliger wijk. Waar huidige huizen te klein of slecht geïsoleerd zijn, verrijst nieuwbouw na sloop. Andere te bouwen woningen worden toegevoegd aan het bestaande. De binnentuinen van woonblokken zijn alleen voor bewoners. Er komen moestuinen in de wijk en ontmoetingsplekken bij een watertje middenin de buurt.
Leerlingen op technasia, onderdeel van havo of vwo, krijgen veel ruimte voor creativiteit en het werken aan eigen interesses, aldus docent Frans Roukes van Metis. ‘Voor de opdracht van het Van Eesteren Museum konden leerlingen zich vrijwillig inschrijven. Het leuke van dit project is dat het zo breed is, met veel invalshoeken en uitwerkingen. Het ene groepje wil meer woongenot en groen, het andere focust op kwantiteit. Ieder team heeft eigen oplossingen en visualisaties gevonden. Een enkeling is zelfs visionair. Ze blijken in staat om snelle schetsen (oude flats zijn zo gesloopt, red.) om te zetten in digitale tekeningen en strakke maquettes.’
Ze hebben goed nagedacht over wat nodig en wenselijk is, stelt ook Hieke Bakker. ‘Hoe vertel je een consistent verhaal, hoe realiseer je plannen? De ene groep behoudt wat er al staat, de andere denkt groot. Hun ambitie is een nieuw stuk stad maken, net als Van Eesteren.’
De toekomstplannen van de technasia-leerlingen zijn vanaf 1 februari 2024 twee weken lang te zien op de tentoonstelling Young Urban Planners – De Stad van de toekomst in het Van Eesteren Museum.
Openingstijden: donderdag t/m zondag, 12.00-17.00 uur
Locatie: Van Eesteren Museum, Noordzijde 31, 1064 GV Amsterdam
Gewoon een bijzondere Nederlander op Kythira
Aphrodite zou bij het Griekse eiland Kythira zijn geboren, op de baren van de zee. Eind februari 2023 spoelen wij er aan. Het is er rustig en stil. Zestig dorpen en gehuchten telt het kleine eiland. Winkels en horecazaken zijn in deze tijd van het jaar nog dicht. Ook hoofdstad Chora is een dorp. Daar is één bar open. In de wintermaanden wonen er tussen drie- en vierduizend mensen op Kythira. Zomers zijn het er rond de 11.000, onder wie veel Kythirianen die de rest van het jaar in Athene werken en wonen. Openbaar vervoer is er niet meer. Alleen schoolkinderen worden met de bus naar een van de drie basisscholen of de ene middelbare school gebracht. Veel huizen staan, al dan niet tijdelijk, leeg, andere vervielen tot ruïnes.
Frank van Weerde, onze Nederlandse gastheer, blijft het jaar rond op Kythira. Hij bezocht het eiland al in de jaren 90, verloor er z’n hart aan en emigreerde in 2003. Wandelen is z’n passie. Hij maakte een wandelgidsje met 32 wandelingen over het hele eiland, beschikbaar in verschillende talen. Wij lopen er vier, in verschillende richtingen. We klimmen en dalen, komen door valleien en klauteren door een kloof, we lopen naar zee en bewonderen vele vele kerkjes. En komen geen enkele andere wandelaar tegen. Wel stralen veel bloemen ons tegemoet, in alle kleuren. Het is hier echt voorjaar. Prachtige wandelingen, bekoorlijk eiland.
Vanuit het kleine toeristenbureau Pyrgos House in Potamos verhuurt en beheert Frank ook accommodaties, organiseert trektochten, outdooractiviteiten, olijfpluk en ‘snoeiweken’ om wandelpaden te onderhouden. Hij spreekt vloeiend Grieks en kan goed Grieks dansen, laten we ons vertellen. Elke zondag trekt hij eropuit, met Grieken en gasten van elders. ‘Hij heeft Grieken aan het wandelen gekregen,’ zegt een eilandbewoner. In 2012 verscheen ook een verhalenboek van zijn hand: Kythira, gewoon een bijzonder eiland. De interviews met ruim twintig eilanders schetsen een mooi beeld van het leven en de geschiedenis ervan. Armoede, de trek naar Athene, emigratie naar Australië in jaren 50, terugkeer, biologisch boeren, kafeneios (koffiehuizen), visserij en de strijd tegen piraten passeren de revue. De liefde voor hun Kythira is groot. Het boek is vertaald in onder andere het Grieks en Engels en ‘het best verkochte boek op het eiland’, zo horen we in de winkel waar ik het aanschafte.
Door z’n goede humeur en tomeloze inzet voor Kythira en haar bewoners, werd Frank een graag geziene Kythiriaan. ‘Hij is Griekser dan de Grieken,’ zegt Tasos de taxichauffeur, die ons naar hoofddorp Chora brengt, te ver om te lopen. Na een kleine week vertrekken wij weer, Frank blijft. Verankerd.
Steppingstones
Om Somaliërs te betrekken bij de gemeente Tilburg ontwikkelden maatschappelijk dienstverleners het MST het project Steppingstones.
[Lees meer…] overSteppingstones‘Je draagt maatschappelijk iets bij’
Leergebied® is een cursus creatief denken voor mensen zonder inkomsten uit werk. In tien dagdelen bedenken rond twintig mensen in teams van vijf een creatieve oplossing voor een leefbaarheidsvraagstuk in wijk of gemeente. Zowel burgers als organisaties kunnen zo’n vraagstuk aandragen. Bijvoorbeeld voorkomen dat medicijnresten in het water terechtkomen of hittestress verminderen. Organisaties fungeren als opdrachtgever of afnemer van aangedragen oplossingen. In het geval van de medicijnresten in water was dat Waterschap De Dommel. ‘Het doel is verbinding voor leefbaarheid,’ zegt Carla Renders, vrijwilliger en drijvende kracht achter Leergebied®. Zij is oprichter van Stichting Richter Education, die de cursus aanbiedt en faciliteert.
De cursisten hebben verschillende leeftijden en verschillende achtergronden: studenten, werklozen, gepensioneerden, arbeidsongeschikten, etc. ‘Die verschillen maken dat mensen samen creatiever zijn en veel van elkaar leren,’ zegt Carla Renders. Wat de deelnemers gemeenschappelijk hebben is dat ze binding met de maatschappij missen, iets van betekenis willen doen en bijdragen aan de samenleving.
Carla Renders was docent en stond, na een ongeluk, ook zelf langs de zijlijn. Ze richtte Stichting Richter Education op en startte Leergebied® als burgerinitiatief.
De eerste cursus, Leergebied#5280 in Boxtel in 2021, diende als proef. ‘Tegenslag mag niet leiden tot uitsluiting. Ik wil mensen helpen hun kracht en talenten te ontdekken. En die met elkaar in te zetten voor leefbaarheid. We bieden jong en oud kansen om mee te doen en zich nuttig te maken in de eigen gemeente. Iets waarbij zij hun kennis in kunnen zetten, nieuwe dingen leren en nieuwe mensen ontmoeten.’
Deelnemers krijgen een certificaat na het doorlopen van de cursus. Dat kan hen vervolgens helpen ‘te klimmen op de participatieladder.’
Design Thinking
De cursus Leergebied® is gebaseerd op Design Thinking. Dat is een manier om stapsgewijs te zoeken naar oplossingen voor ingewikkelde maatschappelijke problemen, waarbij mensen altijd centraal staan. ‘Cursisten leren op een creatieve manier belemmeringen omzetten in kansen en oplossingen. Iedereen is in aanleg creatief. Leergebied® laat deelnemers die creatieve kracht (her)ontdekken. Iedereen kan deze denkmethode gebruiken.’
Renders wil de bedachte oplossingen van Leergebied® koppelen aan de sustainable development goals van de Verenigde Naties. ‘De oplossingen moeten het algemeen belang dienen. Ze zijn niet alleen goed zijn voor mensen of de wijk, ook voor de natuur.’
Stichting Richter Education stelt de gevonden oplossingen van de cursussen Leergebied® in Boxtel online beschikbaar voor iedereen die ermee aan de slag wil.
Community
Om cursisten te benaderen en verleiden om mee te doen, schakelt Renders maatschappelijk werk, woningcorporaties, scholen, kranten, het wijkplatform en het vrijwilligerssteunpunt in. ‘Zonder vertrouwde tussenpersoon is de drempel voor veel mensen te hoog.’ Jongeren kunnen hun maatschappelijke diensttijd vervullen met Leergebied®.
De cursussen worden gegeven door lokale vrijwilligers, professioneel opgeleid tot Design Thinking Facilitator. Renders wil ook persoonlijke begeleiders bij Leergebied® betrekken. ‘Zij kunnen deelnemers breder ondersteunen, bijvoorbeeld bij rouw en verlies.’
Ook werkt ze aan het opzetten van een community van deelnemers en begeleiders. ‘Als community vormen we een steeds groter wordende creatieve denktank binnen de gemeente. Als collectief zijn we ook in staat met creatieve, gedragen oplossingen te komen voor andere vraagstukken binnen de gemeente. Leergebied® kan zo voor maatschappelijke en individuele relevantie zorgen.’
Renders’ droom is in elke Brabantse gemeente een creatieve Leergebied® denktank te starten. ‘Door de veerkracht van burgers aan te spreken, kun je lokale samenlevingen een boost geven naar een gezonde toekomst.’
Coalitie
Om invulling te geven aan ‘verbinding voor leefbaarheid’, vormt Stichting Richter Education een coalitie met organisaties die willen samenwerken: het Partnernetwerk. Carla Renders: ‘Ik zoek onder andere naar commitment van commerciële organisaties die maatschappelijk verantwoord ondernemen in Boxtel. Een aantal bedrijven schonk ons in dat kader afgeschreven laptops. Een ander bedrijf refurbishte (opschonen en resetten, red.) ze gratis voor ons. We werken samen met opleiders als StudioWhy en SkillsTown. Anderen bieden ons als vrijwilligers ondersteuning met expertise, hun netwerk of het kosteloos gebruik van een cursusruimte. Een aantal organisaties ondersteunt ons met geld.’
Zingeving
Een van de deelnemers aan Leergebied® is een voormalige ggz-medewerker. Nu is ze gepensioneerd. ‘Door de aanpak met Design Thinking word je eigenaar van het probleem. Dat is nodig om samen tot oplossingen te komen. Je wordt uitgedaagd met iets te komen. En “je voelt dat je inbreng ertoe doet. Voor mij is dat zingeving. Het verminderde ook m’n schuldgevoel dat ik de laatste jaren voor m’n pensioen door ziekte niet kon werken.
Financiering
Renders is nog op zoek naar een duurzaam verdienmodel. ‘Het liefst zie ik dat (commerciële) organisaties een vraagstuk aanleveren en betalen voor het aandragen van mogelijke oplossingen. Het zou mooi zijn als die ook daadwerkelijk worden gerealiseerd en niet blijven hangen in de denk- en ontwerpfase.’ Nu wordt aan partnerorganisaties nog geen financieel commitment gevraagd.
Maak kennis met Leergebied® op YouTube https://youtu.be/G9G9PkftNEw
‘Mijn inzet wordt gewaardeerd. Ik heb weer hoop op een baan’
Stichting Ik Wil is een bewonersinitiatief in Eindhoven. Met een inloop, dagbesteding en activiteiten. ‘Mensen ontmoeten elkaar, we willen dat zij zich welkom en veilig voelen,’ zegt Esra Altmis, oprichter van en drijvende kracht achter Ik Wil. ‘Mensen weten de weg vaak niet naar instanties en leggen hun vragen bij ons neer.’
Ik Wil hoopt een proces van bewustwording, zingeving en gelijkwaardigheid op gang te brengen. Ook kennisontwikkeling en het delen van expertise over bijvoorbeeld diversiteit behoren tot de activiteiten. ‘We willen bijdragen aan een inclusievere samenleving.’
Een aantal vrijwilligers ontvangt een vergoeding voor hun inzet.
Herstel
Met de inloop, een huiskamer, een keuken, een winkel, het spreekuur en luisterend oor is Ik Wil laagdrempelig. Zo bereikt Ik Wil wijkbewoners in kwetsbare situaties. Zij komen uit hun isolement en hebben de mogelijkheid te herstellen. Een volgende stap kan zijn een cursus volgen of meedoen aan activiteiten. De stichting activeert mensen om zelf iets bij te dragen. Ik Wil geeft structuur aan de levens van mensen in kwetsbare omstandigheden en bevordert hun zelfredzaamheid. Ook worden mantelzorgers ontlast.
“Men luisterde naar me en ik kreeg praktische hulp,” zegt een buurtbewoner. “Er waren zoveel dingen die ik niet wist of begreep. Door de ondersteuning van Ik Wil weet ik nu waar ik terecht kan.”
Ontwikkeling
Ik Wil biedt verschillende activiteiten en cursussen, die worden gefinancierd als basisdagbesteding. Buurtbewoners kunnen er digitale vaardigheden leren, lessen Nederlands, Engels, naaien of schilderen volgen en verbindend leren communiceren. Er is subsidie voor 60 cursisten per jaar. De trainingen worden gegeven door vrijwilligers.
‘Bij de activiteiten staat zelfontwikkeling centraal,’ zegt Leyla Kalender, contactpersoon en verbinder bij Ik Wil. ‘Ze bieden niet alleen zingeving en dagstructuur. Mensen ontdekken er hun talenten. Ook doen zij werknemersvaardigheden op om een eventuele volgende stap te zetten, naar vrijwilligerswerk, studie of arbeidsparticipatie. Mensen krijgen inzicht in hoe ze weer mee kunnen doen in de samenleving.’
‘We zoeken naar activiteiten waar mensen goed in zijn,’ vult Esra Altmis aan. ‘Zoals ouderen thuis bezoeken, bewindvoering voor buurtbewoners of meehelpen koken tijdens de ramadan.’
Wederkerigheid
De stichting richtte zich aanvankelijk op alle wijkbewoners. Iedereen mag meedoen, iedereen hoort erbij, staat op de homepage van www.stichtingikwil.nl. In de praktijk bezoeken vooral vrouwen met een migratieachtergrond of een verleden als vluchteling Ik Wil. Hoewel witte buurtbewoners en mannen welkom zijn, zijn vrouwen met een migratieachtergrond nu expliciet de doelgroep. Zoals een vrouw die erg geïsoleerd leefde en dankzij Ik Wil nieuwe mensen leerde kennen. “Ik voel me minder eenzaam en weet me geholpen. Ik ben meer mens geworden.” Ze wil zelf graag iets bijdragen maar weet nog niet wat ze kan doen.
Wederkerigheid is belangrijk bij Ik Wil. Esra Altmis: ‘Mensen willen iets terug doen, bijvoorbeeld een huiskamerdienst draaien of schoonmaken bij Ik Wil. Ze helpen elkaar ook onderling. Zo ruimde een groepje bewoners samen de tuin op van iemand wier dochter ging trouwen. Dat noemen wij sadaqa.’
Dergelijke werkzaamheden versterken de eigenwaarde van vrijwilligers en hun gevoel van gelijkwaardigheid.
Van vrijwilligerswerk naar (arbeids)participatie
Mensen kunnen bij Ik Wil verschillende soorten vrijwilligerswerk doen. Zoals zelf activiteiten organiseren, activiteiten van anderen ondersteunen, meehelpen in de huiskamer, klussen in het gebouw, taalles geven of taalmaatje worden. De ambitie is mensen voor te bereiden op participatie.
Esra: ‘We investeren veel in de vrijwilligers. We geven trainingen, inspireren hen een opleiding te beginnen en bieden informatie. We rusten hen toe op betekenisvol deelnemen in de samenleving, bijvoorbeeld als betaald vrijwilliger. De ‘ontvangers’ van onze vrijwilligers, zoals zorgorganisaties, vragen we hen een beroepsopleiding te bieden en/of de kans op een betaalde baan.’
Door voorbereiding op maatschappelijke of arbeidsparticipatie draagt Ik Wil bij aan sociale stijging van buurtbewoners in (voorheen) kwetsbare leefomstandigheden.
“Dank voor wat jullie deden. Ik kreeg bij Ik Wil de kans om te leren en daardoor vond ik werk”
Diversiteit
Ik Wil bouwde expertise op rond Diversiteit. Leyla Kalender: ‘We delen die met de buitenwereld. We geven trainingen en workshops over de inclusieve samenleving en arbeidsmarkt, ook aan werkgevers. Zij zijn immers verantwoordelijk voor een veilige werkomgeving. Onze vrijwilligers horen cliënten in de ouderenzorg soms zeggen “Wij verstaan haar niet” of “Ik wil niet geholpen worden door haar”.’
‘We willen bijdragen dat ontvangende partijen ook zover zijn om diversiteit te omarmen’, voegt Esra Altmis toe.
Professionalisering
Ik Wil begon in 2012 als burgerinitiatief. Na omzwervingen langs verschillende buurthuizen, huurde de stichting met eigen middelen een gebouw of maakte gebruik van leegstaande panden. Om niet helemaal afhankelijk te zijn van fondsen en gemeentelijke subsidies, verhuurt Ik Wil ruimtes in het pand waar men nu zit.
De stichting is in loop der jaren professioneler geworden. Leyla Kalender: ‘We zijn erg gegroeid, de vraag in de stad is groot. Door vier jaar lang mee te doen aan het programma Samen uit de armoede van het Oranjefonds, maakten we een professionaliseringsslag. Aan de orde kwam wat je theory of change is, wat je hebt nodig om een organisatie te zijn, de bedrijfsvoering, verzekering, monitoring, relaties en netwerken. We hadden een bedrijfscoach en kregen inzicht in professionalisering van de bedrijfsvoering en samenwerking met de gemeente.’ Ook werden de initiatieven van Ik Wil gemonitord. Welke aanpak van armoede werkt, e.d.
De stichting werkt nu met jaarplannen en een duidelijke focus, monitort de voortgang en heeft een zakelijke bedrijfsvoering. Met behulp van Movisie brengt Ik Wil met impactmetingen de ontwikkeling van deelnemers in kaart. En daarmee de waarde van participatie voor de inclusieve samenleving en arbeidsmarkt waarnaar zij streeft.
https://www.movisie.nl/artikel/mijn-inzet-wordt-gewaardeerd-ik-heb-weer-hoop-baan