Arbeid en sociale zekerheid

Al ruim tien jaar is de sociale werkvoorziening in beweging. Ongeveer 100.000 mensen hebben een gesubsidieerde werkplek bij de sociale werkvoorziening (sw). Medewerkers die dat kunnen, worden met scholing en begeleiding klaargestoomd voor een gewone werkplek of een arbeidsplaats op basis van detachering. Sociale werkplaatsen noemen dit een beweging ‘van binnen naar buiten’. De overheid zette financiële druk op deze doorstroming. De ‘sociale’ bedrijfsvoering werd steeds meer vervangen door een ‘commerciële’, waarbij voor uit het bedrijfsleven afkomstig management productiviteitsstijging boven het bieden van beschutting ging. Een deel van de klassieke sw-werknemers, mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking, is op deze wijze uitgestroomd. Nieuwe groepen, vooral mensen met een sociale beperking, stroomden in, onder wie dak- en thuislozen en ex-gevangenen.

Je zou zeggen dat de afgelopen tien jaar iedereen die tot regulier werk in staat is, wel is ‘afgeroomd’. En dat de poortwachters van de Wet sociale werkvoorziening hebben gezorgd dat alleen nog mensen zijn binnengekomen die écht een indicatie nodig hebben voor de sociale werkvoorziening. Maar kennelijk kan er nog een schepje bovenop of liever gezegd -af. Het kabinet-Rutte maakt zich, mede door de crisis, op voor een volgende grote bezuinigingsronde. In 2013 komt de Wet werken naar vermogen in de plaats van de Wet sociale werkvoorziening, de Wajong en de Wet werk en bijstand. Het plan is jaarlijkse honderden miljoenen te bezuinigen op de budgetten voor arbeidsparticipatie van mensen met een beperking. Het kabinet zegt de huidige medewerkers in de sociale werkvoorziening te willen ontzien. In de toekomst zal het aantal beschutte plekken met maar liefst tweederde verminderen.

Sw-bedrijven en hun werknemers, koepelorganisatie Cedris, vakbonden en gemeenten zien die scheiding tussen oud- en nieuwkomers in de sociale werkvoorziening niet zo haarscherp. De bestedingen, en dus ook de bezuinigingen op de sociale werkvoorziening, lopen via de gemeenten. De lokale bezuinigingen leiden nu al tot het wegvallen van begeleiding, scholing en/of vervoer van de medewerkers. Dat betekent de facto dat ook huidige medewerkers, zogenaamde insiders, hun baan verliezen, ook al voorzien de budgetten nog in hun salaris.

Betrokkenen en hun branche- en vakorganisaties komen her en der in het land in actie. De Vereniging Nederlandse Gemeenten onderhandelt nog over precieze afspraken en bedragen en ook in de politiek is het laatste woord er nog niet over gezegd. Maar wordt het geen tijd dat ook gewone burgers zich ermee gaan bemoeien? Wat te denken van bijvoorbeeld ‘adoptie’ van plaatsen in de sociale werkvoorziening? Of van het schenken van meerjarige en voor de belasting aftrekbare giften? Als crowdfunding (financiering door met de pet rond te gaan; particulier geld werven) mogelijk zijn voor kunst en cultuur, waarom dan niet voor sociale werkplaatsen?