Annemiek Onstenk Journalist

tekst, redactie & research

Weblog

Onverdoofd genieten van Tsjaikovski

door

Jevgeni Onjegin

Honderden mensen waren 23 juni getuige van de jaarlijkse Opera in het Oosterpark in het kader van het Holland Festival. Tsjaikovski stond op het programma: Jevgeni Onjegin. Een gedateerd, negentiende-eeuws verhaal over de lotgevallen van twee winkeldochters (zussen van Russische plattelandsadel), een jaloerse dichter en een verwend kereltje dat niet weet wie van de twee zussen hij begeert. Maar, voor wie van opera houdt – en dat doet het trouwe publiek in het Oosterpark, ik misschien nog wel het meest – PRACHTIGE muziek. Na elke akte werd er luid geklapt, al hoorden de artiesten het niet. De opera was live in het Muziektheater, wij keken naar een scherm waarop het spektakel werd weergegeven. Als er op kunst moet worden bezuinigd omdat die elitair is, maak kunst dan gratis! In het Oosterpark was een zeer divers gezelschap bijeen. Studenten en oudere koppels op een tuinstoeltje, theatertijgers met een dekentje, rosé en een schaaltje suhsi’s en mensen met een beperking achter een rollator of in een scootmobiel, vrouwen met hoofddoek achter een kinderwagen en tieners, etc. Samen genieten van muziek: nog goed voor het verplichte ‘maatschappelijk meedoen’ en als sociaal bindmiddel ook.

Transseksuele asielzoekers m/v

door

Ze komt uit Azerbajdzjan, is klein en, duidelijk zichtbaar, een van man naar vrouw transgender. Niet alleen andere asielzoekers belagen haar, ook medewerkers van het asielzoekerscentrum waar ze, in afwachting van de behandeling van haar verzoek tot verblijf, woont, behandelen haar slecht. Klachten over onveiligheid worden genegeerd, ze wordt geprovoceerd (‘Jij hoort in de prostitutie thuis.’) en uitgelachen.

De transseksuele Irakese heeft al een verblijfsstatus in Nederland. Haar probleem is dat ze nog niet medisch van geslacht is veranderd. Hoezeer ze zich ook vrouw voelt, zich gedraagt, kleedt én overkomt als vrouw, officieel gaat ze nog als man door het leven. Aanpassing van je paspoort, identiteitskaart en andere papieren kan volgens de Nederlandse wet pas na operatieve geslachtsverandering. Ze had jarenlang een baan bij een vluchtelingenorganisatie. Nu ze, vanwege bezuinigingen, ander werk moet zoeken, komt ze met haar mannelijk identiteitsbewijs in de problemen. ‘Geen werkgever wil mij hebben.’ Graag wil ze haar verhaal doen, maar ‘geen foto alsjeblieft. Ik woon in Amsterdam West en mijn Turkse en Marokkaanse buren weten niet dat ik transseksueel ben.’

‘Mooie meisjes’, zegt Emir Belatoui van belangenorganisatie Secret Garden, liefkozend. Zijn organisatie komt op voor de belangen en rechten van homo, lesbische, bi- en transseksuele moslims, ‘en andere migranten’, voegt hij toe. Vorig jaar bood Secret Garden leden van de Tweede Kamer een petitie aan. De organisatie wil dat de Nederlandse overheid seksueel vervolgden veiligheid garandeert. Begin dit jaar hadden ze over de schrijnende situatie van homo- en transseksuelen m/v in asielzoekerscentra zelfs een onderhoud met minister voor Immigratie en Asiel, Gerd Leers. Tot resultaten heeft het nog niet geleid.

Secret Garden biedt de vrouwen voor een avond veiligheid, verstrooiing en lotgenotencontact. Onlangs werd er de film Silent Stories van Hanne Phlypo en Catherine Vuylsteke vertoond, over vier gevluchte transseksuelen.

Opdat ze gehoord worden.

Burgerinitiatief sociale werkplaatsen?

door

Al ruim tien jaar is de sociale werkvoorziening in beweging. Ongeveer 100.000 mensen hebben een gesubsidieerde werkplek bij de sociale werkvoorziening (sw). Medewerkers die dat kunnen, worden met scholing en begeleiding klaargestoomd voor een gewone werkplek of een arbeidsplaats op basis van detachering. Sociale werkplaatsen noemen dit een beweging ‘van binnen naar buiten’. De overheid zette financiële druk op deze doorstroming. De ‘sociale’ bedrijfsvoering werd steeds meer vervangen door een ‘commerciële’, waarbij voor uit het bedrijfsleven afkomstig management productiviteitsstijging boven het bieden van beschutting ging. Een deel van de klassieke sw-werknemers, mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking, is op deze wijze uitgestroomd. Nieuwe groepen, vooral mensen met een sociale beperking, stroomden in, onder wie dak- en thuislozen en ex-gevangenen.

Je zou zeggen dat de afgelopen tien jaar iedereen die tot regulier werk in staat is, wel is ‘afgeroomd’. En dat de poortwachters van de Wet sociale werkvoorziening hebben gezorgd dat alleen nog mensen zijn binnengekomen die écht een indicatie nodig hebben voor de sociale werkvoorziening. Maar kennelijk kan er nog een schepje bovenop of liever gezegd -af. Het kabinet-Rutte maakt zich, mede door de crisis, op voor een volgende grote bezuinigingsronde. In 2013 komt de Wet werken naar vermogen in de plaats van de Wet sociale werkvoorziening, de Wajong en de Wet werk en bijstand. Het plan is jaarlijkse honderden miljoenen te bezuinigen op de budgetten voor arbeidsparticipatie van mensen met een beperking. Het kabinet zegt de huidige medewerkers in de sociale werkvoorziening te willen ontzien. In de toekomst zal het aantal beschutte plekken met maar liefst tweederde verminderen.

Sw-bedrijven en hun werknemers, koepelorganisatie Cedris, vakbonden en gemeenten zien die scheiding tussen oud- en nieuwkomers in de sociale werkvoorziening niet zo haarscherp. De bestedingen, en dus ook de bezuinigingen op de sociale werkvoorziening, lopen via de gemeenten. De lokale bezuinigingen leiden nu al tot het wegvallen van begeleiding, scholing en/of vervoer van de medewerkers. Dat betekent de facto dat ook huidige medewerkers, zogenaamde insiders, hun baan verliezen, ook al voorzien de budgetten nog in hun salaris.

Betrokkenen en hun branche- en vakorganisaties komen her en der in het land in actie. De Vereniging Nederlandse Gemeenten onderhandelt nog over precieze afspraken en bedragen en ook in de politiek is het laatste woord er nog niet over gezegd. Maar wordt het geen tijd dat ook gewone burgers zich ermee gaan bemoeien? Wat te denken van bijvoorbeeld ‘adoptie’ van plaatsen in de sociale werkvoorziening? Of van het schenken van meerjarige en voor de belasting aftrekbare giften? Als crowdfunding (financiering door met de pet rond te gaan; particulier geld werven) mogelijk zijn voor kunst en cultuur, waarom dan niet voor sociale werkplaatsen?

Eigen Krachtmeting

door

Eigen Kracht conferenties in families/gezinnen of buurten die dreigen te kapseizen, zijn hot. Simpelweg omdat ze werken én goedkoop zijn. Een gezin dat in de problemen zit of buurtbewoners die met elkaar overhoop liggen, nodigen hun netwerk rond de tafel, praten (uit) en maken afspraken over onderlinge steun en praktische oplossingen. Ongeveer 1000 gezinnen per jaar doppen op het ogenblik min of meer op eigen kracht hun boontjes, mét hun familie, vrienden en buren dus. Afgaand op de berichten op de site van de Eigen Kracht Centrale tot ieders genoegen. Sociale winst is dat er krachten worden aangesproken die weinigen voor mogelijk hielden en dat families/buurten zelf de regie houden. Ze komen niet aan een ‘hulpinfuus’ te liggen, zoals sommigen dat tegenwoordig denigrerend noemen. Noch raken ze verstrikt in slecht functionerende ketenzorg van -tig, langs elkaar heen werkende instellingen. En dan zijn er nog de financiële voordelen, want goedkoper dan ‘eigen kracht’ is er niet. Bij Eigen Kracht conferenties kan zelfs de coördinator een vrijwilliger zijn. Samenredzaamheid past in het zorg- en welzijnsbeleid van vandaag, ja, ís dat beleid: eerst eigen verantwoordelijkheid nemen en in eigen omgeving hulp zoeken, en pas als dat onmogelijk is een beroep doen op professionele zorgverleners. Wie kan tegen zelf- en samenredzaamheid zijn, niemand toch? Fantastisch!

Maar wat er mensen in het netwerk aanschuiven die het erg met zichzelf hebben getroffen, de wijsheid in pacht (denken te) hebben en het betreffende gezin/de buurt wel eens zullen vertellen hoe men de problemen moet oplossen? Dan is eerder sprake van een Eigen Krachtmeting. En wat als het bewuste gezin de vuile was juist níet tussen familieleden, vrienden en buren wil ophangen? En buurtbewoners het liefst hun eigen leven leiden en verder met rust willen worden gelaten? Eigen Kracht wordt erg rooskleurig voorgesteld, geromantiseerd en geïdealiseerd, alsof het een panacee is voor alle tekortkomingen van professionele inzet. Je hoeft maar naar De Rijdende Rechter te kijken om te weten hoe buren elkaar het leven zuur kunnen maken. Als professioneel paternalisme plaats maakt voor onprofessioneel paternalisme en deskundige bemoeizorg ondeskundige bemoeizucht wordt, met sociale controle als bonus, dan ben je als buurt of gezin verder van huis. Figuurlijk dan, want in werkelijkheid haal je de ellende juist in huis. Letterlijk.

Jongeren te huur

door

Beveiligingsmedewerkers van een kantoor kijken van afstand verschrikt toe. Akelig vloekend en dreigend dienen enkele jongeren een klagende buurtbewoner van repliek. ‘Hoe hij het in z’n hoofd haalt hen aan te spreken op hun “teringherrie”. ‘Wij wónen hier en chillen waar we willen, gi.’ Wat de medewerkers niet weten is dat dit een nepruzie is, gespeeld door kersvers gediplomeerde trainingsacteurs van The Crew. De boze buurman die de luidruchtige hangjongeren aanspreekt op hun gedrag, is hun opleider. Buurman krijgt lik op stuk omdat hij hen ‘fout’ benadert. Doet hij het ‘beter’, dan veranderen de zogenoemde ‘straatterroristen’ in jonge gasten die goed aanspreekbaar zijn en met humor afscheid nemen.

Parkeerwachten, loketmedewerkers, politieagenten, zorgverleners, toezichthouders in voetbalstadions of straatcoaches: ze zijn allemaal wel eens op cursus geweest hoe om te gaan met agressie van jongeren tijdens de uitoefening van hun functie. Cursusleiders worden meestal bijgestaan door acteurs die jongeren spélen. Het Amsterdamse trainingsbureau RadarVertige leidde zes jongeren uit de doelgroep zelf op tot trainingsacteur. Zij kennen de straatcultuur uit eigen ervaring. Het bureau wil (werkloze) jongeren met een uitkering een kans geven, maar ook tegenwicht bieden tegen vooroordelen over jongeren. Ze zouden niet gemotiveerd zijn, ongedisciplineerd en ongemanierd. The Crew bewijst het tegendeel. De zes jonge mensen die deze week hun diploma kregen, zijn gedreven en getalenteerd. En als je hen gewoon normaal bejegent nog leuk en aardig ook. Ice is één van hen. Hij is van ver gekomen en zat verschillende keren in de bak. Maar deze ‘kans op een beter leven’, zoals hij zegt, kon hij niet laten lopen: via de Dienst Werk en Inkomen bij RadarVertige een opleiding van vier maanden volgen om, in plaats van een uitkering te ontvangen, zelf de kost te verdienen als trainingsacteur. Intimidatie (en erger) is z’n specialiteit: ‘Als ze een agressief iemand zoeken, ben ik de nummer 1.’ Ice is, bij wijze van stage, al bij verschillende opdrachtgevers geweest, waaronder Bureau Jeugdzorg in Emmen. Hij trekt als acteur naturel van leer als een zorgverlener een verkeerde insteek of toon kiest in een probleemsituatie met een jongere en geeft achteraf feedback. ‘Wij kunnen uit eigen ervaring aangeven welke benadering werkt en welke niet, en waarom dat zo is.’

Hij en de andere jonge, streetwise trainingsacteurs van The Crew hebben een tijdelijk (met uitzicht op vast) dienstverband bij RadarVertige.  Ze zijn aldaar in te huren door publieke diensten en (non-profit) organisaties als de politie, openbaar vervoerbedrijven, organisaties met baliefuncties, welzijns- en onderwijsinstellingen.

www.radarvertige.nl