Annemiek Onstenk Journalist

tekst, redactie & research

Weblog

Meerdeling Amsterdam

door

Langzaam maar zeker verdwijnen steeds meer Amsterdamse woningen buiten het (financiële) bereik van mensen met lage inkomens. Het aanbod van sociale huurwoningen, betaalbare particuliere huurwoningen en betaalbare koopwoningen neemt af. Je kunt voor een ‘ongedeelde stad’ zijn (wie is daartegen?) en tegen ‘tweedeling’ (al wat minder mensen en partijen), maar de feiten spreken.

Gaven huurders dertig jaar geleden 13-15% van hun inkomen uit aan huren/wonen, nu is dat ruim 30%. Op dit moment zijn er nog rond 220.000 sociale huurwoningen, straks tienduizenden minder. Woningen die door ‘mutaties’ en/of renovatie andere bewoners krijgen, schieten direct door de bovenste huurgrens, wat het einde betekent van hun bestaan als sociale huurwoning. Ook in de particuliere sector worden meer betaalbare huurwoningen aan het bestand onttrokken dan dat er nieuwgebouwde betaalbare woningen  terugkomen. De coalitie van VVD, D66 en SP in de gemeente legt de ondergrens bij 187.000 sociale huurwoningen, niet minder maar méér hoeft van deze partijen ook niet. Starters als studenten en expats schijnen in Amsterdam nog een kamer of woning te kunnen vinden; voor hen wordt nog genoeg om- of bijgebouwd of hun inkomen is hoog genoeg voor Engelse toestanden in de hoofdstad. Maar huishoudens die iets groter of juist kleiner willen wonen, blijven zitten waar ze zitten of moeten hun heil buiten de stad zoeken. De ‘huursprong’ naar een andere woning in Amsterdam is te groot of er is geen passend aanbod. Laten we de stand van zaken meerdeling noemen: er is nog plek voor verschillende groepen. De winnaars en verliezers op de woningmarkt laten zich echter al uittekenen.

In de Randstad is de spanning tussen vraag en aanbod het grootst en, daarbinnen, in Amsterdam het allergrootst. Amsterdam heeft er, als by far dé Airbnb-stad in Nederland, nog een prijsopdrijvend effect van de vakantieverhuur bij. De verhuurbaarheid van koopwoningen op Airbnb, vooral in zeven populaire Amsterdamse buurten, is deel gaan uitmaken van de vraag/geboden prijzen en bijbehorende hypotheken. Mede daardoor gaan huizenprijzen omhoog, gevolgd door de WOZ-waarde. Omdat  WOZ-waarden tegenwoordig ook meetellen in het puntenaantal van huurwoningen, gaan de huren in Amsterdam extra omhoog.

De onbetaalbaarheid (ook mét huurtoeslagen) van de huur treft steeds meer mensen. Als straks ook de huurtoeslag omlaag gaat, wordt het dan bubbelen of verdrinken? Minister Stef Blok van Wonen vindt hoge huren en huizenprijzen ‘geen woonvraagstuk’. Wonen is een grondrecht in Nederland en de meeste mensen met lage inkomens wonen, al dan niet relatief, nu nog goed, ook in vergelijking met buurlanden. Je zult maar je baan verliezen, weinig inkomen en/of schulden hebben, gaan scheiden en je huis uit moeten. Waar kun je naartoe met de hoge huren en onbetaalbare huizen? Rotterdam gaat 20.000 sociale huurwoningen slopen terwijl gemeenten in de regio Rotterdam alles doen om lage inkomensgroepen uit de grote stad buiten de deur te houden. Houdt Amsterdam arm en rijk, sjiek en sjofel bij elkaar?

Presentatie leerlingen van m’n journalistenklasje

door

Leerlingen Open Schoolgemeenschap Bijlmer interviewen Amsterdams burgemeester Eberhard van der Laan

Onderstaand het verhaal dat brugpieper Bas schreef.

Op vrijdag 15 januari mochten vier leerlingen van het OSB de burgemeester van Amsterdam, Eberhard van der Laan, interviewen.

De sfeer was gezellig. We zaten in zijn kantoor op fijne stoelen en aan een niet al te grote tafel, waardoor er niet veel afstand was tussen de burgemeester en ons interviewers.
Eberhard van der Laan is een zeer toegankelijke man. Hij probeerde de jonge interviewers op hun gemak te stellen en nam redelijk de tijd voor ons. Natuurlijk was de tijd beperkt door het drukke werkschema van de burgemeester, maar we konden best veel vragen stellen.

De vragen die ik interessant vond waren over het toerisme in de stad en Oudjaarsnacht in Keulen. We vroegen wat de burgemeester zou doen als zo’n incident in Amsterdam gebeurt. Hij had zich daar al over uitgelaten en kreeg daar veel kritiek op. De burgemeester vindt het nog steeds verbazend dat journalisten niet altijd goed naar de geïnterviewde luisteren, het antwoord een kwart slag verdraaien waardoor er iets heel anders uitkomt dan hij daadwerkelijk bedoelde. Hij denkt dat ‘Keulen’
niet snel in Amsterdam gebeurt door de mentaliteit van de Amsterdammers.
En laten we hopen dat hij hier gelijk in heeft.

Een aangrijpend stukje in het interview was de vraag over wat tot nu toe de moeilijkste kwestie was die hij als burgemeester moest doen. Het seksueel misbruik van kinderen door Robert M., zei hij. Je hebt te maken met relatief jonge kinderen en grote emotie van de ouders. En hierbij is het van groot belang dat de juiste hulp wordt ingeroepen voor ouders en kinderen. Er waren zelfs ouders die moesten verhuizen omdat zij niet meer in het huis konden wonen waar de incidenten waren gebeurd. Moet er zelf niet aan denken dat zoiets in ons gezin zou gebeuren. Volgens mij raak je dan het vertrouwen in de mensheid kwijt.

Tot slot. Ik vond het erg leuk dat ik mocht meewerken aan dit project.
De burgemeester van Amsterdam ontmoeten gebeurt je misschien maar één keer in je leven.

Bas van Daalen, 1b1

Bad trip Moskou

door

Hoogleraar en planoloog Zef Hemel verzorgde 11 mei 2016 een #Stadslicht City Trip naar Moskou in Pakhuis de Zwijger. Hij vindt alles prachtig in en aan deze metropool. De ongebreidelde groei van de stad, nu al even groot als heel Nederland en vier keer St. Petersburg. De megalomane toekomstplannen en rücksichtsloze landjepik in de regio om nieuwe stadsuitbreidingen te realiseren. De orthodoxe kerk, die de allerrijkste kerk ter wereld is. De schurkenstreken van achtereenvolgende politieke machthebbers en vastgoedmagnaten. De achtbaanswegen, aangelegd om te paraderen met tanks, raketten en ander wapentuig maar nu verstopt door autoverkeer. De prestatie om in tien jaar een heel metronet aan te leggen (‘Kom daar in Amsterdam eens om.’). Weergaloos vindt Zef Hemel het ‘organisme’ Moskou, dat onbeheersbaar en onbestuurbaar doorgroeit.

Geestdrift voor en kennis van een onderwerp staan meestal garant voor een boeiende ‘reis’ naar (mij) onbekende oorden. Maar Moskou dreigt, naarmate de avond vordert, een bad trip te worden. Nooit geweten dat de Russisch orthodoxe kerkleiders de ambitie hadden en hebben van Moskou het derde en grootste ‘Rome’ te maken, de enige echte wereldkerk. Fascinerend dat de stad na verschillende malen in de geschiedenis overlopen, afgebrand en aangevallen te zijn, zich telkens grootser opnieuw wist op te bouwen.

Je kunt de daadkracht van Moskou toen en nu bewonderen. Maar dat de Moskovieten in de jaren 30 een heel metronet wisten aan te leggen, kwam ook door de inzet van slaven, te vergelijken met de huidige slavenarbeid bij de aanleg van stadions voor het WK voetbal in Qatar in 2022. De vrouwen van Pussy Riot krijgen van de hoogleraar een sneer in plaats van ontzag voor hun moed. Zef Hemel: ‘Hoe dúrfden zij tegen Poetin te betogen in juist de orthodoxe kerk Christus Verlosser.’ Het is de kathedraal waarmee Russen en Moskovieten hun overwinningen op vreemde overheersers eren, de met goud beklede grootste orthodoxe middelvinger naar het Westen. Het reisverhaal vertelt niets over corrupte burgemeesters, het vele geweld in Moskou, de onleefbaarheid, het milieu en de natte dromen van miljardairs die er aan de touwtjes trekken.

Zef Hemel lijkt zich volledig te vereenzelvigen met Moskou en de stad amechtig te prijzen. Ik had meer kritische distantie verwacht.

Geluk

door

Opinionleaders poneren dat de Europese Unie als project strandt, de democratie implodeert en moreel leiderschap in Nederland ontbreekt; er zijn terroristische aanslagen, populisme en fundamentalisme, een mogelijke Brexit en een vluchtelingencrisis. Wilders’ PVV wordt misschien de grootste partij in Nederland, Marine le Pen en Donald Trump president. Dat er tegenover alle ellende, doemdenken en fatalisme een song als Happy van Pharrell Williams is en mensen selfies nemen waar alleen maar gelukkige gezichten op staan, is een wonder. Er zijn tegenwoordig zelfs geluksexpedities, geluksexperts en geluksinvesteringen, en heus een ‘gelukseconomie’. Is het gek dat er met zoveel (gevonden) geluk ook gelukszoekers naar hier komen? En trouwens, wij waren ooit zelf gelukzoekers, je weet wel, wij van die VOC-mentaliteit. Maar daar wil ik het helemaal niet over hebben.

Als regelmatig bezoeker van bijeenkomsten van en voor stadmakers, burgerinitiatieven, zorgcoöperaties en andere doe-het-zelvers, valt mij op hoeveel tomeloze Yes we can! energie zij uitstralen. Geen rokerige zaaltjes en vermoeid geklaag, maar frisse start-ups. Al dat Engels is best modieus en met een ruilwinkel of pop-up lab hebben ze echt het wiel niet uitgevonden. Maar stadmakers (waarom moet eigenlijk alleen de stad duurzame, inclusieve ruimte worden en niet het dorp?) geven het nodige tegengas aan ondergang scenario’s. Hun zelfverzekerheid en vertrouwen in de maakbaarheid van heden & toekomst, laat zien dat (verdienstelijke) ouddenkers als Tom-Jan Meeus en Bas Heijne maar één kant van het verhaal vertellen. Namelijk dat de mensen aan het stuur er vaak een puinhoop van maken, machteloze crisispolitiek bedrijven en hen dat tot wanhoop drijft.

Eettenten waar je een maaltijd krijgt voorgeschoteld van waste food dat supermarkt of groothandel anders hadden weggegooid: fantastisch. Een afhaalpunt waar je voor koffie betaalt wat je die waard vindt, is prima, omdat product en prijs volkomen van elkaar zijn losgezongen (niet alleen voor hipster caffees trouwens). Verticale moestuinen, vegetarische zonnepanelen en kasten met gratis boeken in de buurt: heel goed. Maar hoe zorgen we dat al die zogenoemde bottom-up initiatieven mainstream worden en tot systeemveranderingen leiden? Zodat we de overheid en economie niet of nauwelijks meer nodig hebben omdat we alles zelf kunnen en doen. Hernieuwbare energie gebruiken is voor velen allang het nieuwe normaal geworden, maar in Nederland wordt toch nog 94,5% van de energie op de oude vervuilende/belastende manier opgewekt. Plastic afval zamelen we apart in, maar nieuw plastic maken uit olie is nog goedkoper. Betalen naar vermogen en waarde is leuk, maar huren, medicijnkosten en vele diensten en voorzieningen worden alleen maar hoger en duurder. Airbnb en Über laten zien hoe het kan: door delen en hergebruik een alternatieve economie vormen. Beide diensten werden in korte tijd mainstream, maar al even snel business as usual in de (zwarte) markteconomie. Dat vertegenwoordigers van de gevestigde orde, zoals Herman Wijffels en Neelie Kroes, zich op latere leeftijd committeren aan transitie en transformatiedoelen, maakt evenmin zomer.

Belangrijk is bovendien dat de vruchten van initiatieven van onderop aan velen ten goede komen, niet alleen de voortrekkers ervan, de creatieve klasse. Goede voorbeelden zijn buurtmoestuinen die levert aan de plaatselijke voedselbank en Buurtgezinnen, een initiatief dat overbelaste ‘vraagouders’ matcht met vrijwillige ‘steunouders’ in de buurt.

Konden we de circulaire economie maar aan de praat krijgen en houden met de enthousiasmerende energie van doe-het-zelvers. Dan zouden veel mensen daar op overstappen. Als we geluk hebben.

Ode aan Matthijs

door

Het is 8 maart 2016 en De Wereld Draait Door speelt ter ere van Internationale Vrouwendag een Denk Anders Vrouwen spel. Het is een variant op de Denk Anders rubriek die DWDD in 2011 met de uitzending Ode aan Steve Jobs maakte naar aanleiding van het overlijden van de Apple-baas. Toen selecteerden DWDD-kijkers en gasten zeventien Nederlanders die bepalend zijn geweest in en voor Nederland. Het lijstje telde vijftien mannen, twee vrouwen. Nu dus een voorzet met zeventien eigenzinnige en geniale vrouwen. Presentator Matthijs van Nieuwkerk start het item met een Think Different filmpje met de zeventien Nederlandse dames uit heden en verleden. Ode aan de vrouw noemt Matthijs het filmpje. Als hoogleraar Iris Sommer verheugd reageert dat o.a. Angela Maas en Ewine van Dishoeck bij ‘de zeventien’ horen, hapert Matthijs en zoekt op het papier voor hem op wie deze vrouwen in Godsnaam zijn. Hij leest voor dat ze cardiologe en astrofysicus zijn. Ik wist ook niet waar Van Dishoeck om bekend is, maar een net zo gelauwerde en internationaal gewaardeerde mannelijke wetenschapper was allang met zijn uitvinding in DWDD geweest en zeker bekend bij gastheer Van Nieuwkerk. Ook had de redactie achter hem moeten weten dat 8 maart om vrouwenrechten en Strijd gaat, niet om een soort extra Secretaressedag.
Dat we er in Nederland nog niet zijn met de gelijke behandeling (kansen, salariëring, waardering, etc.) van vrouwen, werd treffend en pijnlijk duidelijk in beeld gebracht. Ode aan De Vrouw brengen kan ook alleen maar in een samenleving waarin mannen de norm en het ijkpunt zijn, vrouwen de Ander. Het enkelvoud is archaïsch taalgebruik. Wil je zeventien vrouwen van extra betekenis eer betonen, noem het format dan Ode aan onze heldinnen of zoiets.
Een Ode aan De Man is ondenkbaar, wie zou dat ook moeten doen en bestaat er een gemiddelde Man? Elke Man van Belang heeft gewoon een naam, zoals Steve Jobs. Als DWDD odes brengt, dan aan iemands wetenschappelijke, sport, literaire, culinaire of anderszins prestaties. Bij DWDD zijn het meestal mannelijke gasten die in hun tak van sport de top haalden, maar het onderwerp zal nooit Ode aan de man heten. De immer enthousiaste Van Nieuwkerk bejubelt hen als Meester!, Maestro!, etc. Af en toe geldt het eerbetoon van jonge hond Matthijs een vrouw, zoals Daphne Schippers. Er zijn altijd veel vrouwen in zijn programma geweest, ook als tafeldame. Zij worden, voor zover de kijker waarneemt, vrolijk en vriendelijk bejegend en hogelijk gewaardeerd door de gastheer. Maar hoogst zelden in de overtreffende trap in het zonnetje gezet zoals Matthijs dat met mannen doet.
Ik vind DWDD een (h)eerlijk programma om naar te kijken. Matthijs van Nieuwkerk maakt met z’n team al tien jaar top tv in Nederland, gelardeerd met pop-ups, spraakmakende colleges en meer. De bedoeling van Denk Anders Vrouwen is natuurlijk goed, de uitvoering kan best beter.
Later die avond brengt ook sidekuuk Ikink bij RTL Late Night een Ode aan De Vrouw. Zucht.

Biografie Andreas Burnier – 2

door

Het boek Andreas Burnier. Metselaar van de wereld is uit. Gelukkig staan er drie romans van Andreas Burnier in de kast om het gemis van een te boek gesteld leven dat boeit te verzachten. Ik zal ze nu wellicht met andere ogen lezen dan destijds. Elisabeth Lockhorn heeft mij met haar biografietje (zij houdt van verkleinwoordjes) van Ronnie Dessaur alias Andreas Burnier een groot plezier gedaan. De tragiek, ambities, bellettrie, essays, jongensclub, relaties, geloven, het poneren van onwelgevallige standpunten en de geestigheid, het is allemaal even leerzaam, lezenswaardig, interessant of leuk. Knap als iemand zo’n complex leven kan comprimeren tot achter de rug van één bundel .
De biografie is meer geworden dan Lockhorn in haar verantwoording zegt te hebben beoogd: de inslag van het leven van Dessaur/Burnier proberen bloot te leggen in de schering van haar literaire werk. Niet alleen omdat de kwaliteiten en bijzonderheden van iemand als Dessaur/Burnier bijna als ‘vanzelf’ ook een beetje afstralen op de biograf(i)e. Ook omdat zoekers à la deze Joodse professor, van welke pluimage ook, inzichten of zelfs antwoorden (zullen) vinden op hun eigen levensvragen of geworstel. Hoe verhoud je je tegenover ‘het kwaad’ in de wereld, verlicht kennis, is er leven voor de geboorte en na de dood, ben je als je ‘links’ en ‘feministisch’ bent automatisch ‘voor’ vrije abortus? Van die dingen.
Met de ‘metselaar’ in de titel verwijst Lockhorn mogelijk naar de (duitse, met kleine d) vrijmetselarij. Maar omdat dat er niet staat, is die titel ongelukkig. Dessaur/Burnier de beroepspolemist schopte namelijk menig heilig huis omver, zocht vaak de rand en het conflict op. Hoewel na het breken wel altijd weer werd gebouwd, zo leren we van de biografie.
Een gemis vind ik het ontbreken van de stem van de twee kinderen van Ronnie/Andreas. Zij was onmachtig voor hen te zorgen en op te voeden, maar ze figureren tussen de regels door toch in haar leven, tot het einde toe. Opeens blijkt ze kleinkinderen te hebben, of verricht haar dochter werkzaamheden voor een van haar boeken. Ze worden echter niet als bron opgevoerd, noch bedankt. Wilden zij niet meewerken aan de biografie, ontstond er onenigheid over het eindproduct? De kleuter die ons op de cover van het boek aankijkt, ziet er niet bepaald zorgeloos gelukkig uit, haar latere ervaringen als Joods onderduikkind hebben haar voor het leven getekend en ‘onmachtig’ als moeder gemaakt. Hoe kijken zoon en dochter terug op hun ma, die zoveel verschillende gedaanten heeft aangenomen? Met die vraag blijf ik als geboeide lezer zitten.